Eén op de 10 mensen wordt getroffen door één van de ruim 80 auto-immuunziektes. Dat wil zeggen die een naam hebben. Zeer waarschijnlijk zijn dat er (veel) meer die we nog niet kennen. Hoe groot is de kans om door een auto-immuunziekte te worden getroffen, wat is het en wat kan je ertegen doen?
Wat is het?
Het woord zegt het eigenlijk al, een auto-immuunziekte is een ziekte die ontstaat omdat ons immuunsysteem het verschil niet ziet tussen een ziekteverwekker – die hij moet elimineren – en een lichaamscel. Dus als je aan een auto-immuunziekte leidt dan heeft je immuunsysteem moeite met dat onderscheid te maken. Je kan er dan op wachten tot het per ongeluk je cellen, organen en weefsels aanvalt, in plaats van ziekteverwekkers.
Hoeveel mensen hebben een auto-immuunsysteemziekte?
Naar schatting heeft ongeveer 10% van alle mensen een of andere auto-immuunziekte onder de leden. Dat aantal zou best wel eens hoger kunnen zijn, omdat veel mensen niet weten dat ze het hebben en ook omdat we nog lang niet alle auto-immuunziekten kennen.
Wat doet een auto-immuunsysteem?
Dat verschilt per auto-immuunziekte. Sommige auto-immuunziekten tasten slechts één orgaan of één deel van je lichaam aan. Auto-immuun-hepatitis tast bijvoorbeeld je lever aan en alopecia areata veroorzaakt haaruitval. Andere soorten auto-immuunziekten kunnen verschillende gebieden en meerdere organen aantasten.
Reumatoïde artritis bijvoorbeeld kan meerdere gewrichten, maar kan ook ogen en longen aantasten, terwijl systemische lupus erythematodes wijdverspreide problemen veroorzaken door gewrichtspijn, huiduitslag, haaruitval, nierproblemen, zweertjes in de mond en meer.
Wat zijn de meest voorkomende auto-immuunziektes?
De meest voorkomende auto-immuunziekten die we kennen zijn Coeliakie, Hashimoto’s thyroïditis, de ziekte van Graves, de ziekte van Crohn, het syndroom van Sjögren, Psoriasis en Multiple sclerose.
Wat alle auto-immuunziektes gemeen hebben is dat daar altijd de Cel Gevaar Respons een rol bij speelt. Deze CDR speelt niet alleen een rol bij auto-immuunziektes, maar ook bij verschillende andere ziektes en gezondheidsproblemen zoals stofwisselingsziekten, neurologische problemen, chronisch vermoeidheidssyndroom, etc. Deze CDR is een onderdeel van het aangeboren afweersysteem; het is zijn taak om je cellen te beschermen tegen cellulaire bedreiging, gevaar en schade. De dreiging kan fysiek, biologisch of chemisch zijn, maar als het verder gaat dan het natuurlijke vermogen van de cel om homeostase te garanderen, kan het een CDR activeren.
Je lichaam bestaat uit heel veel en veel verschillende cellen die samenwerken om weefsels, organen en andere systemen in je lichaam te vormen. Deze cellen, weefsels, organen en systemen een complex organisme dat je kent als het menselijk lichaam, doen hun stinkende best om je lichaam gezond te houden.
Elk van je cellen heeft verschillende onderdelen waaronder de mitochondriën die verantwoordelijk zijn voor het creëren van energie uit het voedsel dat je eet om je cellen, weefsels en organen van brandstof en energie te voorzien. Daarnaast dienen de mitochondriën ook als energiesensoren en als cellulaire afweermiddelen. Het doel van elke cel en elk mitochondrion in deze cellen is om de cellulaire homeostase te handhaven. Het is de taak van je mitochondriën om voldoende energie te creëren en te leveren die nodig is voor deze cellulaire balans.
Als er een aanzienlijke daling van de energie is, waardoor er niet genoeg is om de homeostase te handhaven, zien ze dit als een bedreiging voor je gezondheid en evenwicht. Dit zal ze ertoe aanzetten om over te stappen van energieproductie en optimaal cel-metabolisme naar cellulaire verdediging (CDR).
Op korte termijn helpt deze CDR het lichaam bij het bestrijden en herstellen van de ziekte of een verwonding, maar als de bedreigingen aanhoudt door chronische emotionele, mentale of fysieke stress, een slecht dieet, aanhoudende stressoren door milieutoxines of andere aanhoudende problemen, kan dit leiden tot een aanhoudende CDR.
Een aanhoudende CDR kan uiteindelijk weer leiden tot een vecht-, vlucht- of bevriezingsstressreactie. Deze toestand kan, wanneer deze aanhoudt, het risico op ziekte verhogen, inclusief auto-immuniteit. Deze voortdurende staat van dreiging kan leiden tot een chronische ontstekingsreactie die auto-immuunziekten kan veroorzaken.
Wat is de primaire oorzaak van een auto-immuunziekte?
Dat weten we (nog) niet precies. Het lijkt erop dat in plaats van één oorzaak, meerdere factoren een rol kunnen spelen. Sommige auto-immuunziekten hebben de neiging om in de familie te voorkomen, dus genetica kan een rol spelen. Naast genetica wordt gezocht in de hoek van voeding, levensstijl en gezondheidsfactoren die het risico op het ontwikkelen van een auto-immuunziekte kunnen verhogen, zoals…
1. Te weinig maagzuur
Aangezien je darmen invloed hebben op je hele lichaam, inclusief je immuunsysteem en het microbioom kunnen spijsverteringsproblemen, chronische ontstekingen en het risico op auto-immuunziekten vergroten. Dit veroorzaakt een slechte opname van voedingsstoffen, verhoogt de opbouw van gifstoffen en vermindert de ontgifting. Maar het verhoogt ook het risico op het lekkende darmsyndroom en lage maagzuurspiegels, wat vervolgens het risico op auto-immuunziekten verhoogt.
Maagzuur zorgt ervoor dat gezonde stoffen uit de voeding worden gehaald en dat ziektekiemen gedood worden. Het hoofdbestanddeel is zoutzuur (HCL), samen met kaliumchloride en natriumchloride. Met behulp van HCL is je maag in staat om een grote vaste maaltijd om te zetten in een halfvloeibare soepachtige substantie, chymus genaamd, die zonder problemen de rest van het verteringsproces kan doorlopen.
Als je lichaam niet genoeg HCL en maagzuur aanmaakt, kan het niet zorgen voor een gezond darmmilieu. Dit betekent dat je lichaam niet in staat zal zijn om voedsel goed af te breken en te verteren. Het is misschien ook niet in staat om ziekteverwekkers goed te bestrijden. Het kan spijsverteringsproblemen en een onbalans in het darmmicrobioom vergroten, waardoor het risico op het lekkende darmsyndroom toeneemt.
2. Het lekkende darmsyndroom?
Het lekkende darmsyndroom is een van de belangrijkste oorzaken van immuundisfunctie. Normaal gesproken is het voor voedingsdeeltjes, gifstoffen en ziekteverwekkers niet mogelijk om deze barrière te doorbreken en zo in het bloed terecht te komen, maar als je een ongezond eetpatroon hebt, te veel toxische stoffen binnenkrijgt, last hebt van brandend maagzuur en te veel stress ervaart, kan dat zorgen voor een onbalans in het microbioom en dat kan ervoor zorgen dat de kleine gaatjes in de darm groter worden waardoor die stoffen vrij spel hebben. Dit noemen we een lekkende darm.
Wanneer gifstoffen, microben en voedseldeeltjes in je bloedbaan terechtkomen als gevolg van een lekkende darm, zal je immuunsysteem ze herkennen als schadelijke indringers. Dit kan, volgens onderzoek uit 2020, gepubliceerd in het International Journal of Molecular Sciences, schade aan de darmwand veroorzaken (lekkende darm) waardoor het risico op een auto-immuunziekte groter wordt, omdat immuunsysteem deze zal ze aanvallen om je te beschermen tegen indringers. Tenzij je er iets aan doet zullen deze deeltjes je bloedbaan blijven overspoelen. En je immuunsysteem zal ze blijven aanvallen, waardoor de ene ontstekingsgolf na de andere ontstaat, wat leidt tot chronische ontstekingen.
3. Onbalans in het microbioom
Volgens een recensie uit 2022, gepubliceerd in Frontiers in Immunology, kunnen een onbalans in het microbioom en een lekkende darm het risico op auto-immuunziekten verhogen. Bovendien kan het lekkende darmsyndroom de voedselgevoeligheid verhogen. Als je dan iets eet war je toch al allergisch voor bent (gluten, zuivel), zal dat de ontsteking verhogen. Helaas lijken sommige van de belangrijkste voedselgevoeligheden erg op de cellen van je eigen lichaam. Dit heet moleculaire mimicry en zal de verwarring in het lichaam en het risico op auto-immuunreacties alleen maar vergroten.
4. Hoge toxinebelasting
Naast genoemde mogelijke oorzaken, kan je ook denken aan zaken buiten voeding en leefstijl, zoals giftige stoffen. Wat dat betreft gaat het al een tijdje helemaal de verkeerde kant op. De chemische bedrijven weten niet van wijken, en de overheid laat het gewoon lopen. Het aantal milieutoxines stijgt per dag. Uitlaatgassen, luchtvervuiling, sigarettenrook, chemicaliën in schoonmaakmiddelen, persoonlijke hygiëne, lichaams- en schoonheidsproducten, kunststoffen, gifstoffen in kraanwater, pesticiden, en ga zo maar door. Volgens de Environmental Working Group worden er in de Verenigde Staten meer dan 80.000 giftige chemicaliën regelmatig gebruikt.
Nu heeft het lichaam wel een ingebouwd metabool ontgiftingssysteem om dit probleem aan te pakken; door in vet oplosbare gifstoffen om te zetten in inactieve in wateroplosbare metabolieten, een reeks enzymen die de gifstoffen transformeert, hecht en uit het lichaam transporteert. Helaas, met zo’n overdosis aan gifstoffen en chemicaliën in de buurt, raakt ons lichaam overweldigd. Dit kan weer chronische ontstekingen en oxidatieve stress verhogen. Het kan ook van invloed zijn op de darmgezondheid en het risico op darmproblemen, lekkende darmsyndroom en onbalans in het darmmicrobioom verhogen. Chronische ontstekingen en darmproblemen als gevolg van hoge toxiciteit kunnen ook het risico op auto-immuunziekten verhogen.
Wat hebben pesticiden en herbiciden ermee te maken?
Pesticiden en herbiciden zoals glyfosaat zijn enkele van de belangrijkste milieutoxines die je gezondheid kunnen beïnvloeden en het risico op auto-immuniteit kunnen verhogen als je wordt blootgesteld aan niet-biologisch voedsel en voedingsproducten. Pesticiden zijn chemicaliën die in de landbouw worden gebruikt om de planten te beschermen tegen allerleiziektes sof onkruid. En herbiciden worden gebruikt om ongewenste vegetatie te voorkomen of dood te spuiten.
Pesticiden en herbiciden verstoren niet alleen de natuurlijke biodiversiteit op onze landbouwgronden, maar komen ook in je lichaam terecht als ze in producten worden gegeten. Wanneer dieren die voor vlees worden gefokt, worden gevoed met niet-biologisch voer, kunnen deze middelen via het vlees in je maag en je lichaam terechtkomen.
Helaas verhogen pesticiden en herbiciden beide het risico op chronische ontstekingen, onbalans in de darmen, chronische gezondheidsproblemen en auto-immuunziekten. Volgens onderzoek uit 2019, gepubliceerd in Frontiers in Immunology, kan langdurig gebruik van pesticiden het risico op systemische auto-immuniteit bij boeren verhogen.
Schimmels en mycotoxinen
Schimmels kunnen het systeem van je lichaam ook aantasten. Dat kan eveneens leiden tot chronische symptomen. Gifstoffen die door schimmels worden geproduceerd, zullen zich in het lichaam ophopen en kunnen zo een breed scala aan ontstekingsreacties veroorzaken; van allergieën en ademhalingsproblemen tot vermoeidheid, hersenmist en stemmingsstoornissen zoals depressie en angst. Maar dus ook het risico op auto-immuniteit verhogen.
Zware metalen
Zware metalen die schadelijk kunnen zijn voor je gezondheid zijn lood, cadmium, arseen, aluminium, nikkel, koper en tin. Deze stoffen interfereren met normale biologische processen, door zich te binden aan eiwitten in het lichaam die anders zouden worden geactiveerd door normaal voorkomende mineralen zoals magnesium en zink. Dit veroorzaakt massale cellulaire interferentie, oxidatieve stress en chronische ontstekingen, waardoor het risico op chronische ontstekingen en auto-immuniteit toeneemt.
Ftalaten
Ftalaten zijn een groep chemicaliën die ongelooflijk giftig zijn en de immuniteit verzwakken. Ze worden in honderden productsoorten aangetroffen, van kunststoffen (BPA), cosmetica, speelgoed, vinylvloeren, wandbekleding, wasmiddelen, smeeroliën, voedselverpakkingen, farmaceutische producten, bloedzakken en slangen, en producten voor persoonlijke verzorging, zoals nagellak, haarlak, aftershavelotions, zeep, shampoos, parfums en andere geurpreparaten. Ze hebben gemeen dat ze het risico op darmgezondheidsproblemen, chronische ontstekingen en auto-immuniteit kunnen verhogen.
Andere belangrijke gifstoffen
Dan hebben we nog hormoon verstorende en kankerverwekkende chemicaliën, zoals chemicaliën, giftige zware metalen, bio toxines, insecticiden, industriële oplosmiddelen, radon, formaldehyde en elektromagnetische velden, mar ook virussen, parasieten en bacteriën. Deze andere belangrijke gifstoffen kunnen ook allemaal het risico op chronische ontstekingen, onevenwichtigheden in de darmen en auto-immuunziekten verhogen.
Onbalans in de bloedsuikerspiegel en insulineresistentie
Bloedsuikerbalans en insulinegevoeligheid zijn ook ongelooflijk belangrijk voor je gezondheid; insuline helpt je cellen om glucose op te nemen en te gebruiken voor energie. Insulineresistentie treedt op als uw lichaam niet in staat is om te reageren op de insuline die door je lichaam wordt geproduceerd en deze te gebruiken. Insulineresistentie kan het risico op prediabetes, diabetes en een reeks andere gezondheidsproblemen verhogen. Diabetes type 1 is een van de meest voorkomende auto-immuunziekten. Een onbalans in de bloedsuikerspiegel en insulineresistentie kunnen echter ook het risico op andere auto-immuunziekten verhogen.
Chronische ontstekingen en onevenwichtigheden in de darmen kunnen, zoals we hebben gezien, beide auto-immuniteit veroorzaken. Bovendien kan het consumeren van geraffineerde en bewerkte suikers, geraffineerde oliën en andere ongezonde vetten, en het volgen van een algeheel koolhydraatrijk ontstekingsdieet het risico op onevenwichtigheden in de bloedsuikerspiegel, insulineresistentie, darmgezondheidsproblemen en chronische ontstekingen verhogen. Dit is een recept voor chronische gezondheidsproblemen en het risico op het ontwikkelen van een auto-immuunziekte.
Chronische stress
Chronische stress is ook een belangrijk onderliggend probleem bij de ontwikkeling van chronische gezondheidsproblemen, waaronder auto-immuunziekten. Volgens een studie uit 2009, gepubliceerd in Psychosomatic Medicine, kan cumulatieve stress in de kindertijd het risico op het ontwikkelen van een auto-immuunziekte als volwassene verhogen. Volgens een studie uit 2020, gepubliceerd in BMC Psychiatry, kan bijvoorbeeld posttraumatische stressstoornis (PTSS) bij militairen bijvoorbeeld het risico op auto-immuunziekten verhogen.
Circadiane ritmedisfunctie
Ook chronisch slecht slapen, kan chronische ontstekingen en gerelateerde gezondheidsproblemen verergeren. Volgens een studie uit 2015, gepubliceerd in Sleep, kunnen slaapstoornissen ook het risico op auto-immuniteit verhogen. Om dat te verbeteren, is aandacht voor het circadiane ritme, de natuurlijke slaapcyclus van je lichaam, van cruciaal belang; als het donker wordt, je lichaam moe wordt en je ‘s nachts slaapt, dan zou je lichaam van nature wakker moeten worden met de zon en helderheid. Fel licht in het donker kan de melatonineproductie onderdrukken en cortisol verhogen. Aan de andere kant krijgen de meeste mensen overdag niet genoeg natuurlijk licht en blootstelling aan de zon om de mitochondriale melatoninespiegels overdag te stimuleren om de juiste slaapcyclus in te stellen.
Melatonine en auto-immuunziekten
Melatonine is een natuurlijk hormoon, dat voornamelijk wordt gemaakt door je pijnappelklier. Het helpt je slaap, maar het is ook essentieel voor de mitochondriale functie en speelt een belangrijke rol in je mitochondriale gezondheid. Volgens een recensie uit 2020, gepubliceerd in Physiology, kan de productie van melatonine in de mitochondriën helpen om oxidatieve stress en andere gezondheidsrisico’s te verminderen.
Een optimale mitochondriale functie is van cruciaal belang voor de overleving van cellen en de algehele gezondheid. Mitochondriale disfunctie kan het risico op chronische ziekten verhogen. Maar gewoon slechte melatoninespiegels zijn al voldoende voor een verhoogd risico op auto-immuniteit. Volgens een recensie uit 2019, gepubliceerd in Cytokine Growth Factor Review, kunnen slechte melatoninespiegels ook een rol spelen bij auto-immuunziekten.
Chronische infecties
Chronische infecties, waaronder orale infecties, darminfecties en infecties die je bloed of organen aantasten, kunnen eveneens chronische ontstekingen, immuun disfunctie, onbalans in het darmmicrobioom, lekkende darmsyndroom en meervoudige orgaanschade verhogen. Als gevolg hiervan kunnen ze ook het risico op auto-immuniteit verhogen. Volgens een studie uit 2019, gepubliceerd in het Journal of Immunology Research, is er een verband tussen darmdysbiose en het risico op auto-immuunziekten.
Volgens een studie uit 2018, gepubliceerd in Science, kan bacteriële overgroei in de dunne darm (SIBO) bacteriën ertoe aanzetten om naar andere organen te reizen en een auto-immuunrespons te veroorzaken. Volgens een studie uit 2022, gepubliceerd in Frontiers in Immunologfy, kan overgroei van H.pylori-bacteriën het risico op auto-immuniteit van de maag verhogen. Volgens een recensie uit 2023, gepubliceerd in Rheumatology International, kan langdurige COVID het risico op latente auto-immuniteit en reumatische auto-immuunziekten ook verhogen als gevolg van immuun-onbalans en meervoudige orgaanschade.
Tekorten aan voedingsstoffen
Tekorten aan voedingsstoffen kunnen ook het risico op chronische ontstekingen, immuunstoornissen, darmgezondheidsproblemen en auto-immuungezondheidsproblemen verhogen. Enkele van de specifieke tekorten aan voedingsstoffen die het risico op auto-immuunziekten kunnen verhogen, zijn vitamine D, zink, B-vitamines, selenium en omega-3-vetzuren.
Allostatische belasting
Allostatische belasting is het stapelende effect van chronische stress op je lichamelijke en geestelijke gezondheid. Het verwijst in feite naar wat we de ‘slijtage’ van het lichaam noemen als gevolg van omgevingsstressoren, levensgebeurtenissen en gezondheidsstressoren. We hebben allemaal het vermogen om met een bepaald niveau van allostatische belasting om te gaan. Wanneer je lichaam meer stressoren ervaart dan het kan dragen en de cumulatieve tol leidt tot overbelasting, kan dit leiden tot een constante vecht-of-vluchtreactie en het vrijkomen van verschillende hormonen, waaronder cortisol.
Onder gezonde omstandigheden helpen deze hormonen je lichaam om met bedreigingen om te gaan, zich aan te passen en de homeostase te behouden. Maar wanneer er constant stress is en deze hormonen vrijkomen, kunnen ze schadelijke effecten hebben op je lichaam en het risico op ziekte en aandoeningen en een versnelde progressie van de ziekte verhogen. Deze negatieve effecten kunnen hoge bloeddruk, onbalans in de bloedsuikerspiegel, chronische ontstekingen, stofwisselingsproblemen, immuun-disfunctie en auto-immuniteit veroorzaken.
Allostatische belasting kan ook een constante CDR-toestand activeren. Volgens een onderzoek uit 2023, gepubliceerd in Mitochondrion, remt een abnormale persistentie van elke fase van de CDR de genezingscyclus, creëert disfunctionele cellulaire mozaïeken, veroorzaakt de symptomen van chronische ziekten en versnelt het verouderingsproces. Naast vele problemen kan een constante CDR als gevolg van de cumulatieve belasting van al deze factoren die in dit artikel worden genoemd, het risico op de ontwikkeling van auto-immuunziekten verhogen.
Wat kan je er zelf aan doen?
Vitamine D
Vitamine D is een in vet oplosbare vitamine die essentieel is voor botten, spieren, immuun-, hersen- en geestelijke gezondheid. Volgens een recensie uit 2013, gepubliceerd in Clinical Reviews in Allergies and Immunology, is vitamine D essentieel voor het reguleren van immuun-responsen. Tekorten kunnen het risico op auto-immuunziekten verhogen. Een studie uit 2018, gepubliceerd in The BMJ, keek naar de effecten van vitamine D en omega-3-vetzuren op auto-immuniteit. Onderzoekers ontdekten dat suppletie met vitamine D met of zonder omega-3-vetzuren het risico op auto-immuunziekten met 22 procent kan verminderen.
Zink
Zink is een cruciaal mineraal voor de gezondheid van het immuunsysteem. Het speelt een belangrijke rol bij celcommunicatie, proliferatie, differentiatie en overleving. Volgens een systematische review en meta-analyse uit 2018, gepubliceerd in Nutrients, worden lage zinkspiegels vaak gezien bij auto-immuniteit. Volgens een recensie uit 2020 gepubliceerd in het Tijdschrift voor voedingsbiochemie, suppletie met zink en vitamine D kan een therapeutische rol spelen bij auto-immuunziekten.
B-vitaminen
B-vitamines zijn een groep vitamines die belangrijk is voor de cellulaire functie, het transport van voedingsstoffen en de gezondheid van de hersenen. Volgens een studie uit 2022, gepubliceerd in Nutrients, spelen B-vitamines ook een rol bij de balans van het darmmicrobioom, en tekorten samen met darmdysbiose kunnen een rol spelen bij auto-immuniteit. Volgens een studie uit 2023, gepubliceerd in Frontiers in Immunology, kunnen slechte foliumzuurspiegels een rol spelen bij auto-immuunvitiligo, en kan er een verband zijn tussen lage vitamine B12-spiegels en het risico op prikkelbare darmziekten.
Selenium
Selenium is een krachtige antioxidant die een rol speelt bij de gezondheid van het immuunsysteem, de schildklier, het hart en de geestelijke gezondheid. Volgens een recensie uit 2019, gepubliceerd in Current Rheumatology Reviews, kan er een verband zijn tussen een laag seleniumgehalte en auto-immuniteit. Volgens onderzoek uit 2017, gepubliceerd in Current Opinions in Endocrinology, Diabetes, and Obesity, kan suppletie met selenium gunstig zijn bij auto-immuunziekten van de schildklier in geval van een ernstig tekort.
Omega-3 vetzuren
Omega-3-vetzuren zijn gezonde vetzuren met ontstekingsremmende eigenschappen die gunstig kunnen zijn voor de gezondheid van de hersenen, stofwisseling, hart, mentaal, botten en gewrichten, kunnen helpen bij het verminderen van chronische ontstekingen en pijn en nuttig kunnen zijn voor mensen met auto-immuunziekten. Volgens een studie uit 2011, gepubliceerd in California Agriculture (Berkeley), kan het gebruik van omega-3-vetzuren gunstig zijn voor auto-immuunziekten, ontstekingsziekten, stofwisselingsziekten en hartaandoeningen.Een studie uit 2018, gepubliceerd in The BMJ, keek naar de effecten van vitamine D en omega-3-vetzuren op auto-immuniteit. Onderzoek wees uit dat suppletie met omega-3-vetzuren met of zonder vitamine D het risico op auto-immuunziekten met 15 procent kan verminderen.
Supplementen
Aangezien we het hebben over de cumulatieve rol van veel problemen, is het belangrijk dat je rekening houdt met alle factoren die in dit artikel worden genoemd, inclusief het volgen van een ontstekingsremmend, voedzaam dieet voor normale bloedsuikerspiegels, lage ontstekingsniveaus, darmgezondheid en gezonde voedingsniveaus. Ook is het raadzaam de blootstelling aan milieutoxines te verminderen (detox), je darmgezondheid te ondersteunen, het circadiane ritme te ondersteunen en dagelijks een dutje te doen. Maar ook om onderliggende chronische infecties aanpakken, te bewegen, het stressniveau te verlagen, emotionele en mentale gezondheidsproblemen aan te pakken en suppletie te nemen.
Conclusie
Eén op de 10 mensen wordt getroffen door een auto-immuunziekte. Er zijn momenteel meer dan 80 verschillende soorten auto-immuunziekten bekend. Het begrijpen van de factoren die uw risico kunnen verhogen en auto-immuunziekten kunnen veroorzaken, is van cruciaal belang om het risico op het ontwikkelen van een auto-immuniteit te verminderen en je gezondheid te verbeteren als je een auto-immuunziekte hebt.