Stress is naast ongezonde voeding, te weinig slaap en beweging, één van de belangrijkste oorzaken van ernstige ziektes. Veel mensen kampen met chronische stress. Tot rust komen, de stress achter je te laten, is gemakkelijk gezegd dan gedaan. Wat is het precies en hoe kan je daar invloed op uitoefenen? Daarover gaat deze blog (en video).
https://www.youtube.com/watch?v=Xd__gt4iKls
Wat is chronische stress?
Stress is een staat van je brein. Je bent bijvoorbeeld gespannen omdat je morgen een presentatie moet doen. Dat is een acute, tijdelijke en natuurlijke spanning en juist handig. Het kan ook zijn dat je al wekenlang loopt met een probleem waar je geen oplossing voor weet. Dat is een chronische spanning of stress. Met acute spanning hadden onze verre voorouders regelmatig te maken, bijvoorbeeld als er een wilde dier achter hen aankwam, dat is natuurlijk. Maar chronische stress kenden ze niet of nauwelijks. Dat is iets van deze tijd en dus niet natuurlijk
Chronische stress ontstaat als je in een problematische situatie terechtkomt waar je geen grip op hebt en die je leven voortdurend bepaald. Chronische stress wordt dus bepaald door wat je overkomt, door de omstandigheden. Bijvoorbeeld problemen op je werk, financiële problemen of problemen in je relatie. Het lijkt of je daar geen invloed op hebt, maar dat heb je wel. Dat heeft vooral te maken met je mindset.
De mindset is hoe en wat je denkt. Bijvoorbeeld positief of negatief, dat is een wereld van verschil. Of het glas half vol is of half leeg bepaal je ook zelf. Het is de manier waarop je naar dat glas kijkt, wat je erbij denkt. Wat je denkt, bepaalt je gevoel. En het mooie is, op je gedachten kan je op verschillende manieren zelf invloed uitoefenen. Je denkt misschien: aan de omstandigheden kunnen we niets veranderen, dat klopt tot op zekere hoogte, maar je kan wel de gedachten veranderen die je daarover hebt. Daarin heb je wel een keuze. Want het zijn niet de omstandigheden, maar juist je (negatieve) gedachten die de stress in je hoofd veroorzaken. Dat doet pijn.
Positieve gedachten verslaan negatieve gedachten
Gedachten over iemand of een situatie bepalen je succes. Het is logisch dat negatieve gedachten je een negatief gevoel geven wat weer tot stress kan leiden. Ga dan na of je negatieve gedachten kloppen met de werkelijkheid. Als je denkt: niemand houdt van mij. Kijk dan naar de werkelijkheid: houd echt niemand van jou? Waarschijnlijk klopt die gedachte niet. Het kan bijvoorbeeld zijn dat je een negatief zelfbeeld hebt, maar vraag je dan af: waar komt dat vandaan? Meestal is dat al in je jeugd ontstaan. In dat geval zou psychologische hulp je een eind op weg kunnen helpen.
Ook kan het omdraaien van die gedachte je helpen; denk in plaats van negatief positief. Denk bijvoorbeeld: ik ben heel dankbaar dat ik lieve ouders en een paar goede vriendinnen heb. Denk terug aan wat je met hen hebt beleefd en ontkracht zo je eigen negatieve gedachten. Dankbaarheid is dan ook een heel belangrijk wapen tegen stress. Draai negatieve gedachten om, maak ze positief. Maar er zijn meer knoppen waaraan je kan draaien als je last van stress hebt en je wil ervan af (wie wil dat nu niet).
Maar eerst wil ik het begrijp ‘stress’ beschouwen. Wat is stress eigenlijk? Je zou stress kunnen vergelijken met een stoorzender die je helemaal gek maakt. Het dendert dwars door je normale, rustige gedachten en maakt dat je qua denken geen andere kant uit kan, dan ‘gestoord’ te raken. Maar waardoor word je dan eigenlijk zo gestoord? Gek genoeg ben je dat zelf. Jij bent het die de storende gedachten oproept en daarmee je rustige gedachten overstemt. Ik noem dit ‘beperkende gedachten’, dat houdt in dat het je denken je beperkt tot deze storende gedachten; het lukt je gewoon niet om die vervelende gedachten ‘uit te zetten’ en terug te keren tot de rust in je hoofd.
Als je weet dat chronische stress één van de allerbelangrijkste oorzaken is van ziekte, en dan met name chronische ziektes, betekent dat dat deze stress je uiteindelijk het leven kan kosten. Als je last hebt van chronische stress verlaten je gedachten de gebruikelijke paden, waardoor je de omgeving niet meer herkent en je bang wordt te verdwalen. Dat beeld klopt aardig met de realiteit, want niet alleen ga je een omgeving in die je niet kent, maar die je ook nog eens bang maakt. En dat vrijwel voortdurend.
Het Heden, Verleden en de Toekomst
Als je denkt, kan je je bevinden in het heden (het nu), het verleden en de toekomst. Het meest gevaarlijk is als je je in het verleden bevindt. Waarom? Omdat je dat niet zo gemakkelijk kunt veranderen. Dat is de enige fase die achter je ligt, en wat achter je ligt, zie je niet. Bij de toekomst kan je je gedachten gemakkelijk aanpassen en bij het ‘nu’ ook. Daarom heet deze stress ook chronisch, want je bent er altijd mee bezig. Het gaat dan ook, in jouw ogen, over heel belangrijke thema’s.
Je storende gedachten vertellen je bijvoorbeeld dat je op korte termijn niet genoeg geld hebt om ervan te kunnen leven, dat je baas overweegt je te ontslaan of je al heeft ontslagen, dat je vrouw of vriendin niet meer van je houdt en je, zo denk je dan, zal verlaten. Of dat je zo moe bent, en zo weinig puf dat je waarschijnlijk een burn-out hebt, dat je vast en ernstige ziekte (zoals kanker) onder de leden hebt en dat je waarschijnlijk nog maar kort te leven hebt. Zo kan ik nog wel even doorgaan. Die gedachten blijven maar in je hoofd rondzweven.
Wat al deze voorbeelden gemeen hebben, is dat ze een bepaalde gedachte – in verschillende variaties – blijven herhalen en het je maar niet lukt om dat proces te doorbreken waardoor het steeds erger wordt. Je blijft maar denken dat je vriendin je gaat verlaten, je kanker hebt en dat je je huis zult moeten verkopen om die enorme, dreiging te kunnen weerstaan. En vaak heb je daar zelf nog niets eens de meeste schuld aan.
Wat heb ik ervaren?
Dat laatste is mij overkomen. Om te beginnen beschuldigde de UWV me van fraude, terwijl ik me van geen kwaad bewust was. Ik moest 73.000 euro terugbetalen. Toen die brief, bijna vijf jaar geleden op mijn mat viel, schrok ik mij een hoedje. Waar haalde ik zo verschrikkelijk veel geld vandaan? Wat kon ik doen? Nu had ik het geluk dat ik twee huizen bezat, dus mijn eerste gedachte was: ik ga m’n huis verkopen, en dan wel het huis dat het meeste op zou brengen.
Dat heb ik gedaan, dus op dat moment verdween de stress want ik kon immers die torenhoge schuld betalen. Maar ja, dat was vijf jaar geleden. Een paar maanden geleden kwam ik op een ander idee; ik was inmiddels bijna zeventig, had een AOW-tje en begon langzaam mijn spaargeld ‘op te eten’. Als ik mijn huidige huis zou verkopen, zou me dat een aardige overwinst opleveren en kon ik weer een hele tijd door, zo dacht ik. Aan de andere kant moest ik dan natuurlijk wel een ander huis op de kop hebben getikt, waar moest ik anders wonen?
Daar was ik druk mee bezig – ik had het huis gevonden, veel kleiner dan mijn huidige pand, vlak bij mijn dochter en een mooie tuin – toen na viereneenhalf jaar er een brief van de UWV in de bus viel. Hoewel ze in het verleden zelf hadden aangegeven dat ze niet konden bewijzen dat ik had gefraudeerd, maar dat ik wel schuldig was, moest ik dat geld binnen 6 weken betalen. Ook dit was een situatie die gemakkelijk kon leiden tot chronische stress.
Juist op dat moment was het bijna rond met de hypotheek. Ik zeg ‘bijna’ want toen ik dit aan mijn hypotheekadviseur vertelde gaf hij aan dat deze dan niet door kon gaan. En juist op dat moment was ik na twee jaar eindelijk een weekje op vakantie. De eerste drie dagen van de vakantie waren dan ook behoorlijk stressvol. Nadat mijn zus, mijn buurman en een goede vriend mij een papieren schenking wilden doen, ging de bank akkoord, op de allerlaatste dag. De rest van de vakantie verdween de stress als vanzelf. Ook al had ik mijn eigen huis nog niet verkocht en kon er dus nog van alles fout gaan, lukte het me om die storende gedachte af te poeieren.
Wat is waar en wat niet?
Met andere woorden: mijn gedachten – ik heb straks geen huis meer en geen geld – klopten niet. Toen ik dat besefte werd het stil in mijn hoofd, in ieder geval rustig. Dus ga voor jezelf eens na of je storende gedachtes kloppen; heb je inderdaad kanker, gaat je vriend of vriendin inderdaad bij je weg, etc.? En wat zou dat voor jou betekenen? Het verkopen van mijn eerste huis nam al veel zorgen weg, want ik had immers nog een optie.
Of kan je je storende gedachten een andere kant opsturen, kan je zo’n gedachte bijvoorbeeld omdraaien? Ga eens met je vriend of vriendin zitten en vertel ze wat je dacht. Waarschijnlijk heb je een ruzie gehad, maar is zij die allang vergeten en is er helemaal niets aan de hand. Zonde van die stress. Of misschien had zij het echt moeilijk en dacht zij ook de verkeerde dingen. Een goed gesprek kan heel veel opleveren. E stel dat ze echt bij je weg wilde, en je kon haar niet overhalen te blijven, was jij ergens ook helemaal niet zo zeker van je zaak?
Zoals ik al zei aan negatieve gedachten die zich vooral in het verleden afspeelden, kan je maar weinig doen, maar gedachten die in de toekomst spelen, kan je juist wel beïnvloeden. Verruil negatieve gedachten voor positieve, en gedachten uit het verleden voor het heden of de toekomst. Ook dat zal je een stuk rust brengen. Want zoals ik al zei: stress wordt vooral veroorzaakt door je eigen gedachten, je eigen mindset, dus die kan je omzetten. Of je probleem dan echt is opgelost, weet ik natuurlijk niet, maar de rust is weergekeerd. Dat scheelt al een slok op een borrel.
Wat kan je er zelf nog meer aan doen?
Het is je brein dat je geloof blokkeert. Daar moet jij iets tegenover zetten. Manifesteer of visualiseer dus de gewenste situatie, de situatie waar je echt in gelooft, zie voor je wat het je oplevert. Daarmee kan je je mindeen soort van herprogrammering. In dit geval manifesteer of visualiseer je dus een situatie waarin je geen financiële zorgen hebt of dat je vriendin je niet wil verlaten, etc. Zo kan je de stress uit je hoofd verjagen.
Want daar gaat het immers om, dat je weer normaal kunt denken, zonder dat de storende gedachten steeds in de weg lopen. Probeer je storende gedachten naar de achtergrond te drukken, door dingen te gaan doen die je daarvan afleiden of rustig maken. Je zou bijvoorbeeld kunnen gaan sporten (liefst in de buitenlucht). Zo verlaag je je spierspanning in je lichaam en doorbreek je het stresssysteem. Ook wordt het rustiger in je hoofd, omdat er meer van het hormoon endorfine wordt aangemaakt, dit wordt ook wel het anti-stress hormoon genoemd. Het is misschien wel verstandig om dit te doen onder begeleiding van een coach.
Om de rust in je hoofd weer te laten keren, kan je ook het omgekeerde doen; in plaats van actief te worden, kan je kiezen voor ontspanning (inactief); mediteren is bijvoorbeeld een hele goede manier om je negatieve gedachten weg te drukken. Bij mediteren leer je om aan niets te denken, helemaal in het hier en nu te zijn. Daar hoef je echt niet uren mee bezig te zijn, een minuut of tien per dag is vaak al genoeg. Als je mediteren leuk vindt, kan yoga of mindfulness ook helpen. Zie daarvoor de blogs op mijn website.
Conclusie
Verzet je gedachten. Ga iets leuks doen met iemand waarvan je heel goed weet dat die wel van je houdt, zoek uit wat de situatie is en klopt die met je (negatieve) gedachten en manifesteer of visualiseer de gewenste – positieve – gedachte. Kom je er alleen niet uit, verdiep je dan in de materie, ga in gesprek met iemand die je vertrouwt of zoek een professioneel iemand die in deze materie is gespecialiseerd. Ook een ademhalingstherapeut kan jou waarschijnlijk helpen om van de stress af te komen.