Er zijn maar weinig voedingsproducten of supplementen die zoveel gezondheidsvoordelen bieden en die zo gemakkelijk (en voor weinig geld) kunnen worden gekocht en gebruikt als kurkuma. Wat is het, wat zijn die voordelen en wat heb jij eraan?
https://www.youtube.com/watch?v=iN_7L7zxH6w&t=22s
Wat is het?
Kurkuma (wetenschappelijk bekend als Curcuma longa) is een wortel van een meerjarige, ongeveer 3 meter hoge plant van de gemberfamilie die het bekende gele kurkumakruid levert. Dat wordt vaak gebruikt in de Aziatische keuken.
Wat kan je ermee?
Je kan kurkuma vers gebruiken in allerlei gerechten die je maakt, je kan het gedurende 30-45 minuten koken, je kan het drogen, fermenteren en vermalen tot een diep oranje gele poeder.
Hoe smaakt het?
Kurkumapoeder heeft een warme, bittere, peperachtige smaak en een aards, mosterdachtig aroma.
Waar komt het vandaan?
Kurkuma wordt al duizenden jaren medicinaal gebruikt. Dat weten we omdat uit analyses van potten die in de buurt van New Delhi, India, werden ontdekt, residuen van kurkuma, gember en knoflook bevatten van zo ver terug als 2500 voor Christus. Volgens vroege medische verhandelingen in het Sanskriet is kurkuma sinds ongeveer 500 voor Christus een integraal onderdeel van Ayurveda, het oude medische systeem van India. Maar ook de Traditionele Chinese geneeskunde maakte grif gebruik van dit kruid. Een ander traditioneel geneessysteem, de Grieks-Arabische geneeskunde, dat kurkuma hoog in het vaandel heeft staan en het benadrukte als een
Wat zijn de voordelen?
Kurkuma bezit unieke regeneratieve eigenschappen die kunnen helpen om de fysiologie van lichaam en geest in evenwicht te brengen, kracht en uithoudingsvermogen te bevorderen en heeft ontgiftende eigenschappen, wat in deze moderne tijd best handig is. Maar volgens overlevering werd kurkuma het meest gebruikt om het bloed te zuiveren en huidaandoeningen te verlichten en helpt bij het herstellen van een optimale balans en functie. Ook zagen genezers kurkuma als heilzaam bij het aanpakken van aandoeningen zoals epilepsie en bloedingsstoornissen, terwijl het eveneens hielp om de longen te zuiveren en de ontgifting van zowel lichaam als geest te ondersteunen.
De vele namen van kurkuma
Hoe belangrijk kurkuma in die tijd (en ook daarna) was moge blijken uit oude geschriften waarin dit kruid, dat bekend stond onder 100 verschillende namen die aangaven waar het voor bedoeld is. Een van die bijnamen is jayanti, wat ‘iemand die ziekten overwint’ betekent. Een andere is matrimanika, wat ‘zo mooi als maanlicht’ betekent.
Traditionele geneeskunde
Ook de traditionele Chinese geneeskunde werkt al duizenden jaren met kurkuma. De pittige, maar verkoelende eigenschappen van kurkuma worden in de TCM erkend als het vermogen om het bloed te reinigen en stagnatie door het hele lichaam op te ruimen. Het wordt eveneens gebruikt om de ontstekingsniveaus onder controle te houden en tegelijkertijd de pijn te verlichten.
Deze geneeskunde vermoedt dat het lichaam functioneert als een product van ‘qi’, ook wel bekend als iemands circulerende levenskracht. De oude Chinese filosofie was erg gericht op qi en zag elke belemmering van de stroom in het lichaam als een oorzaak van ziekte. Het is dus het doel van TCM om eventuele aanhoudende qi-stagnatie op te ruimen, en dat is waar kurkuma in het spel komt.
De vitale organen van het lichaam zijn uitgelijnd langs specifieke energiebanen die bekend staan als meridianen. Van de actieve bestanddelen van kurkuma wordt erkend dat ze het vermogen hebben om ten minste vier van deze meridianen binnen te gaan – die van het hart, de longen, de lever en de galblaas. Aangenomen wordt dat deze verbindingen in kurkuma een verbeterde reisroute voor qi creëren waarvan wordt gezegd dat ze het lichaam helpen stimuleren.
Ook wordt kurkuma vaak gebruikt als een middel om de bloedsomloop op gang te brengen. De kruidenzuiverende eigenschappen van kurkuma helpen verder om het bloed in beweging te krijgen, zodat de vloeibare levenskracht beter in staat is om elk deel van het lichaam te bereiken voor systemische genezingsondersteuning.
Op dezelfde manier ziet men kurkuma als een bijdrage aan het in evenwicht brengen van de hersenchemie door verstoringen van het hart aan te pakken die intrinsiek met elkaar verbonden zijn. De koelende eigenschappen van kurkuma lenen zich verder om zowel warmte als vochtigheid aan te pakken, die worden beschouwd als twee van de zes schadelijke toestanden die bijdragen aan ziekte.
Warmte wordt beschouwd als een schadelijke invloed op het yang, wat betekent dat het de stemming, ontstekingsniveaus, lichaamsorganen en natuurlijk de lichaamstemperatuur negatief kan beïnvloeden. Personen die lijden aan hittegerelateerde yang-aandoeningen kunnen symptomen ervaren zoals onevenwichtigheden in lichaamsvocht, constipatie en donkere urine. In de organen kan warmte zich manifesteren als emotionele problemen, mondzweren en overtollig slijm.
Vocht gaat vaak samen met hitte, waardoor ‘moerasachtige’ omstandigheden in het lichaam ontstaan die rijp zijn voor ziektevorming. Aangenomen wordt dat de verkoelende en drogende eigenschappen van kurkuma dit alles helpen overwinnen. Kurkuma wordt verondersteld een natuurlijke balans van zowel temperatuur als vocht in het lichaam tot stand te brengen, waardoor alles soepel blijft stromen.
Wat zegt de moderne wetenschap over Kurkuma?
Ook in deze moderne tijd wordt kurkuma steeds meer gezien als een voedingsproduct dat gezondheid bevorderende eigenschappen heeft. Volgens relatief recent wetenschappelijk onderzoek oefenen de meer dan 300 krachtige componenten in kurkuma meerdere heilzame acties uit in ons lichaam. Daaronder vallen curcuminoïden – waaronder curcumine – en een vluchtige olie die fytochemicaliën bevat, die bekend staan als turmerones.
Naast zijn indrukwekkende therapeutische mogelijkheden, heeft kurkuma ook conserverende eigenschappen. Dit betekent niet alleen dat voedsel niet bederft, maar ook dat het voedingsgehalte van voedsel wordt beschermd. Uit onderzoek uit Egypte, gepubliceerd in het tijdschrift Science and Education Publishing, bleek dat kurkuma oxidatie en bacteriële overgroei in bakolie en kipfilets kan voorkomen. Zeer kleine hoeveelheden is al voldoende om te voorkomen dat de olie ranzig wordt en dat de kipfilets schadelijke bacteriën, schimmels en gisten ontwikkelden, waardoor hun houdbaarheid werd verlengd.
Kurkuma en ontstekingen
Chronische ontstekingen kunnen laaggradig of hooggradig zijn. De laaggradige richt de echte schade aan. Om dat te voorkomen, raden veel gezondheidsexperts aan om een ontstekingsremmend dieet en levensstijl te omarmen om de schadelijke effecten ervan te compenseren. Dat is waar kurkuma om de hoek komt kijken. Talrijke studies suggereren dat kurkuma en curcumine ondersteunende voordelen bieden met betrekking tot zowel de oxidatieve stress die kan leiden tot chronische ontsteking, als de ontsteking zelf.
Uit een placebo-gecontroleerde studie met 40 mannen die onlangs een operatie hadden ondergaan voor aanhoudende hernia’s, bleek bijvoorbeeld dat orale consumptie van curcumine zeer effectief was in het verminderen van postoperatieve ontstekingsmarkers. Vergelijkbare resultaten werden waargenomen bij mensen met gewrichtsproblemen; velen zagen significante verbeteringen in ochtendstijfheid, looptijd en gewrichtszwelling na slechts twee weken suppletie met curcumine.
Een gerandomiseerde, dubbelblinde, placebogecontroleerde studie gepubliceerd in 2008, suggereert sterk dat klysma’s die curcumine bevatten, kunnen helpen bij het beheersen van gastro-intestinale aandoeningen die verband houden met chronische ontstekingen. In het boek Herbal Medicine: Biomolecular and Clinical Aspects, Second Edition, werken onderzoekers Sahdeo Prasad en Bharat B. Aggarwal vele andere ontstekingsaandoeningen uit waarvan is aangetoond dat kurkuma helpt bij het beheersen ervan.
Hoe doet kurkuma dat?
Etherische oliën
We zagen dat kurkuma veel verschillende stoffen bevat die van invloed kunnen zijn op onze gezondheid. Laten we beginnen met het meest voorkomende bestanddeel van kurkuma: de vluchtige olie afkomstig van de wortels die de unieke, gezondheidsbevorderende turmerones bevat. Die bieden een hoge mate van neurologische ondersteuning die tot voor kort grotendeels onopgemerkt bleef, omdat curcuminoïden, een andere klasse van verbindingen in kurkuma, de aandacht trok.
Turmerones
Maar turmerones zijn net zo belangrijk. Uit een studie uit 2014 van het Institute of Neuroscience and Medicine in Jülich, Duitsland, bleek dat turmeronen neurale stamcellen beïnvloeden. Neurale stamcellen (NSC’s) zijn zelfvernieuwende, ‘multipotente’ cellen die zich tijdens de embryonale ontwikkeling ontwikkelen tot hersencellen. Sommige NSC’s blijven in onze hersenen tot in de volwassenheid en blijven ons hele leven neuronen produceren.
Zowel in de petrischaal als bij proefdieren zorgden injecties van ar-turmeron (één van de ten minste drie primaire turmeronverbindingen in kurkuma) in hersenvocht ervoor dat NSC’s maar liefst 80% sneller groeiden dan normaal. Bij ratten stimuleerden deze injecties niet alleen de groei van NSC’s, maar ook de neurogenese – dat is wanneer NSC’s zich daadwerkelijk ontwikkelen tot volledig gerijpte neuronen. Hersenvocht, ook bekend als ce-rebrospinale vloeistof, is een heldere, kleurloze lichaamsvloeistof die fungeert als een kussen en biedt mechanische en immunologische bescherming aan de hersenen in de schedel.
Daarnaast werd aangetoond dat de aanwezigheid van ar-turmeron een grotere beweging van stamcellen vergemakkelijkt van een gebied van de hersenen dat bekend staat als de subventriculaire zone – waar ze de neiging hebben om samen te komen en zich te verbergen – naar vele andere delen van de hersenen. Hierdoor kunnen turmerones full-spectrum ondersteuning bieden voor een optimale gezondheid van de hersenen, wat volgens sommige onderzoekers ingrijpende gevolgen heeft voor het herstel van de gezondheid van de hersenen en neuronen na schade.
Op basis van wat er al is ontdekt over turmerones, lijken deze speciale verbindingen een enorm ondersteunend potentieel te hebben om onze neuronen te onderhouden en herstellen. Dat is in ieder geval wat onderzoekers uit Zuid-Korea ontdekten. Na het testen van de effecten van ar-turmerone op meerdere signaalroutes van ontsteking, ontdekten ze dat ar-turmerone een duidelijke onderdrukkende activiteit uitdrukte, waardoor deze stof kan helpen om neuronale ontsteking binnen veilige niveaus te houden en te beschermen tegen neuronale toxiciteit.
Bovendien zijn turmerones ongelooflijk veelbelovend bij het ondersteunen van de gezonde functie van myelineschedes. Dit zijn de beschermende lagen die neuronen omringen en essentieel zijn voor hun vermogen om met elkaar te communiceren. Leren en geheugenvorming zijn een product van gezonde myelinisatie, wat suggereert dat turmerones ook een rol kunnen spelen bij het ondersteunen van deze functies.
curcuminoïden
Maar dat is nog (lang) niet alles. Naast de etherische olie zit kurkuma boordevol andere groepen verbindingen die bekend staan als curcuminoïden en die hun fel-oranje en gele kleur aan het kruid geven. Veel hiervan worden erkend als natuurlijke antioxidanten die het lichaam helpen oxidatieve stress te neutraliseren en vrije stralingsschade te bestrijden.
Er is één curcuminoïde die er in dit opzicht uitspringt: curcumine. Ondanks dat curcumine wordt beschouwd als een van de belangrijkste actieve bestanddelen in kurkuma, maakt het eigenlijk slechts tussen de twee en vijf procent uit van het ruwe plantmateriaal. Maar omdat curcumine een zeer krachtig molecuul is, is dit vaak genoeg om de gewenste ondersteunende voordelen te bieden.
De moderne wereld wordt geconfronteerd met een epidemie aan overgewicht die wordt samengevat onder het begrip ‘metabool syndroom’. Symptomen van het metabool syndroom omvatten alles van hoge bloeddruk en een te hoge circulerende bloedsuikerspiegel tot obesitas en chronische ontstekingen. Als er niets aan wordt gedaan, kunnen al deze problemen leiden tot nog ergere problemen zoals beroerte, hartaandoeningen en diabetes type 2.
Onderzoekers hebben daar oplossingen voor onderzocht en de meest veelbelovende zijn grote veranderingen in het dieet en kruidentherapieën. Wetenschappers in Iran hebben bijvoorbeeld ontdekt dat curcumine kan helpen om de gezondheid van het hart te ondersteunen bij mensen met het metabool syndroom, zoals gerapporteerd in het tijdschrift Nutrition in 2016. De onderzoekers ontdekten ook dat bij mensen die curcumine gebruikten de bloedspiegels van alle drie de biomarkers verbeterden, evenals een verlaagde nuchtere bloedsuikerspiegel en hemoglobine A1c, een maat voor de bloedsuikerspiegel op de lange termijn.
De vergelijkingsgroep had hogere glucoseniveaus van één van de ontstekingsmarkers, en geen veranderingen in de andere markers. Dit onderzoeksteam keek ook naar gegevens van acht eerdere onderzoeken naar curcumine, die allemaal vergelijkbare drastische verlagingen van CRP-niveaus te zien gaven: ‘Twee belangrijke effecten van curcumine die verantwoordelijk zijn voor de meeste therapeutische effecten van deze verbinding, zijn de sterke antioxiderende en ontstekingsremmende eigenschappen’, aldus Amirhossein Sahebkar van de Mashhad University of Medical Sciences in Iran, de senior auteur van de studie
Curcumine
Het sap van de wortel werd door Ayurvedische genezers al langer gebruikt om huidaandoeningen te behandelen, bijvoorbeeld snijwonden, wonden, kneuzingen en bloedzuigerbeten. Een pasta gemaakt van kurkuma werd gebruikt voor de behandeling van ringworm, jeuk, eczeem en vele andere parasitaire huidaandoeningen. Die worden nog steeds gebruikt om jeuk en zweren op de huid te verlichten tijdens infecties van pokken, waterpokken en gordelroos, en om verschillende huidvlekken te behandelen.
Hedendaags wetenschappelijk en klinisch bewijs toont aan dat curcumine inderdaad effectief is voor de behandeling van een verscheidenheid aan huidziekten. In het bijzonder toonde een studie uit 2013 aan dat een gel met curcumine hielp om brandwonden snel te genezen, met weinig of geen resterende littekens, wat suggereert dat curcumine kan worden gebruikt als een natuurlijk, niet-giftig ingrediënt in zonnebrandcrèmes en lotions. Een veel voorkomende bijwerking van bestralingstherapie is dermatitis, gekenmerkt door jeuk, rode huid en huiduitslag, meestal op zeer specifieke delen van de huid en soms over het hele lichaam. Daarbij kan kurkuma hulp bieden, waarschijnlijk dankzij het vermogen om ontstekingsniveaus te beheersen.
In 2014 werd een ander onderzoek uitgevoerd om de effectiviteit te beoordelen van een populaire, in de handel verkrijgbare huidcrème op basis van kruiden voor het voorkomen van ernstige dermatitis bij patiënten die bestraling nodig hebben. Deze crème bevat kurkuma- en sandelhoutolie en wordt in India al meer dan 40 jaar gebruikt om de teint te verbeteren en de huid te verjongen. Onderzoeksresultaten toonden aan dat patiënten die de kurkuma- en sandelhoutcrème gebruikten, een aanzienlijk vertraagd uiterlijk hadden en verminderde niveaus van dermitis op alle tijdstippen tijdens hun bestralingstherapie.
Kurkuma en psoriasis
Psoriasis is een hardnekkige huidaandoening waarbij huidcellen tot 10 keer sneller groeien dan normaal, wat leidt tot verhoogde, rode plaques bedekt met witte schubben, meestal te zien op de knieën, ellebogen en hoofdhuid. In verschillende laboratoriumonderzoeken is aangetoond dat kurkuma veel van de ontstekings-enzymen blokkeert die betrokken zijn bij het veroorzaken van psoriasis. Uit een klinische studie uit 2015 waren bijvoorbeeld de kwaliteit van leven-parameters bij patiënten die werden behandeld met een kurkuma micro-emulgel, significant beter in vergelijking met patiënten met onbehandelde laesies. De waargenomen bijwerkingen van deze behandeling waren onbeduidend.
Curcumine en darmgezondheid
Kurkuma staat al sinds de oudheid bekend om het stimuleren van het spijsverterings-proces. Bovendien toont recent onderzoek aan dat dit wortelkruid en zijn vele krachtige ingrediënten de darmgezondheid actief ondersteunen. Verder tonen de resultaten van meerdere onderzoeken aan dat behandeling met curcumine helpt bij het beheersen van ontstekingen in de dikke darm.
Curcumine en de gezondheid van de hersenen
Onderzoek van UCLA dat werd gepubliceerd in de online editie van het Journal of Biological Chemistry wees uit dat curcumine de ophoping van destructieve bèta-amyloïde eiwitten, het hoofdbestanddeel van hersenplaques, voorkomt. Dit draagt direct bij aan verschillende vormen van degeneratieve hersenaandoeningen. Verder zijn onderzoekers uit India in 2008 begonnen met een diepgaand onderzoek naar hoe curcumine kan helpen om de cognitie te ondersteunen en hersendegeneratie te beheersen waardoor het algehele geheugen bij Alzheimerpatiënten verbetert.
Kurkuma en parasieten
In meerdere onderzoeken heeft kurkuma bewezen diverse parasieten aan te kunnen, waardoor het De ziekte van Chagas, die vooral in Midden- en Zuid-Amerika voorkomt te voorkomen. Deze ziekte zorgt voor hartproblemen, waaronder hartfalen en plotselinge hartdood.
Samenvattend
Curcumine is verantwoordelijk voor de meeste, zo niet alle, gezondheids-voordelen van kurkuma. Maar de waarheid is volgens sommige onderzoekers dat het ook veel andere curcuminoïden bevat die extra voordelen bieden die een ongelooflijk therapeutisch potentieel vertegenwoordigen voor de lichamelijke gezondheid en homeostase. Omdat elk afzonderlijk bestanddeel van kurkuma een uniek doel dient, is het logisch dat het consumeren van het hele kruid de meest uitgebreide voordelen zal opleveren.
Wat betekent dat voor jou?
Hoewel kurkuma dus duidelijk erg gezond is, toont onderzoek aan dat met name curcumine niet gemakkelijk door het lichaam wordt opgenomen. Zelfs als je er grote hoeveelheden van inneemt, komt er maar weinig van terecht waar het terecht moet komen, wat aangeeft dat het lichaam er niet veel van krijgt. Maar gelukkig, daar kan je iets aan doen.
-
Neem kurkuma altijd met vet
Het wordt het best in ons lichaam opgenomen wanneer het samen met gezonde vetten wordt geconsumeerd. Denk bij voorbeeld aan schone, grasgevoerde boter of ghee, pure kokosolie, gecertificeerde extra vierge olijfolie en duurzaam geproduceerde palmolie en avocado-olie.
-
Zwarte peper verhoogt de opname van kurkuma met 2000 procent.
Door kurkuma te combineren met zwarte peper, verhoog je de opname met maar liefst 2000%. Omdat zwarte peper de neiging heeft om in grote hoeveelheden giftig te zijn, zit er duw wel een maar aan: je hebt niet veel nodig. Door slechts een beetje zwarte peper toe te voegen, zie je het curcumine-gehalte al omhoogschieten. Zelfs een klein snufje peper – 1/20e van een theelepel – kan de niveaus al aanzienlijk verhogen. Te hoge niveaus kan het slijmvlies van de dunne darm beschadigen, wat mogelijk bloedingen of andere verwondingen kan veroorzaken. Een alternatief kan zijn om voor korte periodes supplementen te gebruiken die zwarte peper bevatten.
-
Fermentatie verhoogt de kracht van kurkuma beter
Door kurkuma te fermenteren, kunnen de actieve bestanddelen ervan op meerdere manieren worden versterkt, dat heeft aanzienlijke gezondheidsvoordelen. In een dierstudie gepubliceerd in het International Journal of Food Science & Technology in 2012, ontdekten onderzoekers dat gefermenteerde kurkuma de meeste antioxiderende kracht bevat. Uit een Koreaans onderzoek in 2013 bleek dat gefermenteerde kurkuma de lever beschermt tegen schade en dat het het functionele ontgiftings-potentieel van de lever verbetert.Fermentatie maakte kurkuma 3,1 keer effectiever in het wegvangen van oxiderende vrije radicalen uit het lichaam in vergelijking met niet-gefermenteerde kurkuma.
Dat geldt ook voor ontstekingen. Uit onderzoek dat in 2011 werd gepubliceerd door de Korean Society for Applied Microbiology and Biotechnology, bleek dat gefermenteerde kurkuma een krachtige ontstekingsremmer is en het vermogen heeft om pro-inflammatoire cytokines veel effectiever te remmen dan enige andere bekende vorm van kurkuma. In dezelfde studie werd aangetoond dat gefermenteerde kurkuma beschermt tegen acute allergische reacties. Gefermenteerde kurkuma vertoont een ongelooflijk potentieel tegen een breed scala aan pathogene bacteriën, waaronder resistente ‘superbacteriën’.
Duizenden jaren van traditioneel gebruik in combinatie met hedendaags onderzoek hebben aangetoond dat het verwarmen van kurkuma met olie en vet een van de beste manieren is om de optimale biologische beschikbaarheid te ontsluiten. Je kan daarbij zowel verse als gedroogde liefst biologische kurkuma gebruiken.
Verse kurkumawortels kan je kopen in Aziatische en Indiase, maar ook biologische winkels of supermarkten. Net als gember kan verse kurkuma in elke vorm worden gesneden en gehakt, geraspt of geperst. Het kan een paar weken in de koelkast in een plastic zak of luchtdichte verpakking worden bewaard, of enkele maanden achter elkaar worden ingevroren. Maar wel eerst schillen. Als algemene vuistregel geldt dat een centimeter verse kurkuma gelijk is aan een eetlepel versgeraspte kurkuma of een theelepel gemalen kurkuma.