In deze blog leg ik uit waarom de lever een heel bijzonder orgaan is, wat hij voor je lichaam doet en welke gevaren er op de loer kunnen liggen. Maar vooral wat je er zelf aan kan doen als hij niet meer doet wat hij hoort te doen, wat daarvan de (ernstige) gevolgen kunnen zijn en hoe je ervoor kunt zorgen dat hij in topconditie blijft.
https://www.youtube.com/watch?v=27bsH97QH1A
Wat is het?
De lever is het grootste inwendige orgaan in ons lichaam en onmisbaar. Dit unieke orgaan, dat zich rechts boven in de buik, net onder het middenrif bevindt, weegt bij een volwassene ongeveer 1,5 kg. Het unieke aan de lever is dat hij kan vernieuwen en regenereren als een deel van de lever is beschadigd, dan kan hij weer uitgroeien tot een volledige lever. Omdat de lever een enorme overcapaciteit heeft, zul je het in eerste instantie niet in de gaten hebben als hij begint te haperen. Gelukkig is er dan op een natuurlijke manier erg veel mogelijk, waardoor het niet zo ver hoeft te komen.
Wat doet de lever voor je lichaam?
Veel! Zijn belangrijkste taak is het reinigen van het bloed dat door ons lichaam stroomt. Dat bloed wordt aangeleverd door 1. de leverslagaderen die zuurstofrijk bloed naar de lever.brengt, en 2. de poortader (70%). Het bloed in de poortader is afkomstig van de darmen en bevat dus veel voedingsstoffen, maar is zuurstofarm.
Naast het zuiveren van het bloed, zorgt de lever er ook voor dat er gal wordt geproduceerd. Dat is best belangrijk omdat dat ervoor zorgt dat vetten beter worden opgenomen in de darmen, en overtollige zouten en andere afbraak producten van bloed naar de darm worden vervoerd. Ook produceert de lever belangrijke eiwitten die het lichaam nodig heeft, zoals cholesterol, eiwitonderdelen voor hemoglobine (de stof die de zuurstof in het bloed vervoert), eiwitten die nodig zijn voor de stolling van het bloed en afweerstoffen. Daarnaast wordt in de lever ook glycogeen opgeslagen, een belangrijke brandstof voor vele processen in het lichaam.
Verder voert de lever dagelijks ongemerkt meer dan 500 belangrijke functies uit; het helpt bij de stofwisseling van koolhydraten, eiwitten en vetten, speelt een belangrijke rol in het onschadelijk maken van giftige stoffen, zoals alcohol en medicijnen, produceert zo’n 800 tot 1000 ml gal en slaat vitamines en mineralen op, zoals vitamine A, B12, D en ijzer. Last but not least speelt het een rol bij de regulering van cholesterol, hormoonbalansen en de bloedstolling.
Wat kan er fout gaan?
Er kunnen desondanks ook dingen fout gaan. Dat heeft vooral te maken met hoe wij leven en vooral wat we eten. Daarbij kan je denken aan teveel alcohol – vrouwen niet meer dan twee glazen rode wijn, mannen maximaal drie – ziektes als hepatitis, auto-immuunziektes, maar ook medicijnen, verkeerde – bewerkte – voeding en dus een ongezonde leefstijl: te weinig bewegen, te weinig diepe slaap, drugs, etc. Dat kan bijvoorbeeld uitmonden in leverfibrose – een aandoening waarbij gezond leverweefsel wordt vervangen door littekenweefsel, wat een verlies van leverfuncties veroorzaakt en resulteert in chronisch leverfalen – of lever cirrose (een vergevorderd stadium daarvan). Maar waarschijnlijk de grootste bedreigingen in deze tijd is NAFLD, dat staat voor non-alcoholic fatty liver
Wat kan je daar zelf aan doen?
Eén van de belangrijkste oorzaken van leververvetting is (geraffineerde) suiker en fructose in het bijzonder. In tegenstelling tot glucose, wordt fructose voornamelijk door de lever verwerkt. Bij overmatige inname kan deze suiker in de lever worden omgezet in vet, wat kan leiden tot leververvetting.
Wat kan je er zelf aan doen?
Stoppen of minderen met deze suiker. Dat betekent geen of veel minder witte suiker in theee, koffie of op een pannekoek, of deze suiker vervangen door andere zoetstoffen. Maar blijf in dat geval weg van de synthetische en ziekmakende zoetstoffen zoals aspartaam, dat tegenwoordig veel wordt gebruikt om de suiker in bijvoorbeeld zero frisdranken te vervangen. Als er op het etiket staat: ‘30% minder suiker’, dan kan je er van verzekerd zijn dat er aspartaam voor in de plaats is gekomen. Dat is 200x zoeter dan de witte Zuiker, dus een stuk goedkoper voor de fabrikant.
Maar ook in voedingsproducten zit sinds een aantal decennia veel meer geraffineerde suiker dan goed voor ons is. Deze bewerkte producten bevatten vaak HFCS, oftewel High-Fructose Corn Syrup (glucosefructosestroop of maisstroop). Fructose is in deze producten erg populair omdat het heel zoet smaakt, goedkoop is en een lange houdbaarheid heeft. Het ligt aan de basis van de obesitas-epidemie die de vorige eeuw in Amerika begon. Verder raad ik je aan ook de geraffineerde granen – die ook steds meer in onze voedingsproducten worden verwerkt (vanwege de prijs) – en rood vlees of vleesproducten. Verder is het verstandig om te matigen met alcohol. En, tot slot, als je te dik bent, af te vallen.
Wat dan wel?
De vraag stellen, is hem beantwoorden: onbewerkte (biologische) voedingsproducten, die kan je tegenwoordig gewoon in de supermarkt kopen. Let daarbij wel op het lichtgroene keurmerk. Als je ‘bio’ op het product ziet staan, zegt dat helemal niets als het keurmerk ontbreekt. In plaats van frisdrank, met name de zero-producten, kan je water, limonade of biologische vruchtensap drinken. Maar ook koffie, thee – gember-, munt- of andere thee gemaakt van verse producten. Natuurlijk is groene, biologische thee ook een hele goede optie: dagelijks 4 koppen groene thee, kan de leverwaarden en het risico op leverkanker verminderen. Gooi daar geen witte suiker in, maar bijvoorbeeld honing. Er zijn meer zoetstoffen die veel minder slecht zijn dan suiker. Lees daarvoor de blog over zoetstoffen die ik vorige week publiceerde (Voeding).
Verder kan spinazie, vanwege de vele antioxidanten en polyfenolen, goed zijn voor de lever. Grapefruit en pompelmoes kunnen helpen tegen ontstekingen en leverfibrose werken. Rode bieten beschermt de lever tegen oxidatieve schade. Kruisbloemige groenten zoals boerenkool, broccoli, bloemkool en spruitjes lijken tegen tumoren in de lever te beschermen. Haver heeft een gunstige werking op de lever. Verder zijn bessen, druiven, cactusvijg en andere plantaardige voedingsmiddelen erg heilzaam. Maar ook vezels en peulvruchten worden door veel onderzoekers genoemd als heel gezond voor de lever.
Samengevat zou je kunnen zeggen dat het – als je de lever een handje wil helpen – verstandig is om over te stappen op het mediterraans dieet vanwege de volkoren granen, groenten, fruit, noten, zaden en vis gunstig. Vrijwel alle noten zijn volgens onderzoeken gunstig tegen leververvetting, mits rauw en zoutloos gegeten. Volgens onderzoekers is het sowieso verstandig om het aandeel verzadigde vetten, dierlijke eiwitten en suiker te minimaliseren ten gunste van onverzadigde vetten, zo kan Omega 3 uit vette vis ontstekingen remmen en een vette lever tegengaan. Ongefilterde olijfolie lijkt ook volgens meerdere studies interessant.
Supplementen
Naast leefstijl- en voedingsaanpassingen, kan je ook denken aan supplementen. Mariadistel (silymarine) is één van de bekendste supplementen om de lever te ondersteunen. Hoewel dit volgens studies wat kan helpen, zijn onder zoekers positiever over andere supplementen zoals vitamine E-supplementen, spirulina en TUDCA, een verbinding die van nature voorkomt in galzuur, wordt aangemerkt. Verder zijn er nog wat supplementen die enigszins kunnen ondersteunen zoals curcumine, saffraan, L-carnitine en gember.
Leverdetox & vasten
Aangezien we tegenwoordig de gifstoffen niet alleen via onze (bewerkte) voeding binnenkrijgen, maar ook via de lucht die we inadenemen of het water dat we uit de kraan of plastic flrssen drinken, is het aan te raden om regelmatig te detoxen. In de video vind je een voorbeeld van een thee die helpt om je lever en lichaam schoon te houden, maar ook het eten van vele (vooral antioxidanten) groente- en fruitsoorten kan daarbij helpen. Zie daarvoor andere blogs op deze site.
Ook vasten werkt detoxend. Regelmatig een aantal dagen vasten, of altijd of regelmatig intermittent vasten helpt de leger ook om zijn werk beter te doen. Intermittent vasten is in een periode van 8 uur per dag te eten, de overige 16 uur eet je niets, ook geen tussendoortjes.
Maar voorkomen is altijd beter dan genezen.
Als je er niet steeds bij stil wilt zijn wat er in en met je lever en dus je gezondheid gebeurt, kies dan voor een biologisch eetpatroon – dat bevat geen synthetische of gifstoffen) en een actieve leefstijl, waarbij vaak buiten zijn een must is. Vermijd daarbij schimmels op het eten
Het is ook bekend dat bepaalde medicijnen voor leverschade kunnen zorgen. Zorg verder bij wisselend seksueel contact voor veiligheids-maatregelen, want er zijn tal van leverziektes zoals hepatitis die via seks overgedragen kunnen worden. Houd daarbij de gesteldheid van je lichaam in de gaten.
Als je merkt dat je altijd moe bent, een gele huid krijgt, je urine donker is en in combinatie met lichte ontlasting en je een opgezette buik hebt door vochtophoping, pas dan je leefstijl en eetpatroon aan. Daarnaast kunnen misselijkheid, verlies van eetlust, jeuk en een neiging tot makkelijk bloeden en blauwe plekken een teken aan de wand zijn. Pijn in de bovenbuik kan eveneens wijzen op een ontstoken of vergrote lever. Bij twijfel of klachten is het altijd verstandig je bloed te laten onderzoeken. Een gezonde lever is immers van levensbelang.