Mitochondria, de gasoven van ons lichaam.

door | interVentie, interVentie Les 7

Veel mensen hebben, naarmate ze ouder worden, steeds minder energie. Als ze ‘s morgens opstaan, zijn ze al moe en daardoor komen ze overdag nergens toe. Het gevolg is dat ze een saai leven leiden en daar weinig plezier aan beleven. Het vervelende is, dat als je zo leeft, je je lichaam niet of nauwelijks uitdaagt en je alleen maar vermoeider wordt en je leven steeds saaier. Tot je nergens meer zin in hebt en steeds vaker in bed kruipt of op de bank hangt voor de televisie, net zo lang tot je uitgeput dood gaat. Maar daar kan je iets aan doen…

Wat zijn Mitochondria

Daarbij spelen de mitochondria een heel belangrijke rol. De Mitochondria, ook wel de energiefabriekjes van het lichaam genoemd, bevinden zich in elke cel van ons lichaam. Afhankelijk van je eetpatroon en je leefstijl zijn dat er veel of weinig, zijn ze klein en verschrompeld of groot en beter functionerend. Des te gezonder je eet en leeft, hoe groter en groter in aantal ze per cel worden, en hoe beter ze functioneren. Dat is belangrijk, want vrijwel alle welvaartsziektes danken we aan het feit dat de kwaliteit van deze mitochondria naarmate we ouder worden daalt; ze worden kleiner, kleiner in aantal en zoals gezegd minder in kwaliteit. En naarmate we in ons leven steeds minder actief worden, zowel lichamelijk als mentaal, gaan de mitochondria steeds slechter presteren, waardoor we steeds vatbaarder worden voor deze ziektes.

Deze miniscule orgaantjes zijn niet alleen van grote invloed op hoe ziek of gezond we zijn, maar ook op hoe lang we in goede gezondheid leven en hoeveel energie we over hebben, dus ook hoe vitaal en gezond we oud worden. Best belangrijk dus. Normaliter vermindert het aantal, de grote en de kwaliteit naarmate we ouder worden, en dat gaat best wel snel. Van 20 tot 40 jaar verliezen we al de helft van de energie die we normaal hadden, de dertig jaar daarna, gaat daar nog eens 50% vanaf. Meer dan 80% van alle mensen volgt dit patroon; dat gaat gelijk op met hoe gezond mensen eten en leven.

In mijn blogs heb ik al vaker aangestipt dat de meeste mensen in zijn algemeenheid voor gemak kiezen, en in het bijzonder als het om je gezondheid gaat – ze doen alle boodschappen bij de supermarkt en bij ziekte gaan ze naar de huisarts en slikken zonder vragen te stellen de pilletjes die hij voorschrijft – ongeacht de gevolgen. En die kunnen best heel groot zijn, zo blijkt uit allerlei wetenschappelijke onderzoeken: als je je lichaam niet uitdaagt, nogmaals zowel lichamelijk als mentaal, heb je een aanzienlijk kans op het krijgen van ernstige ziektes, een kortere levensspanne en veel minder energie, waardoor we lang niet alles uit het leven halen wat erin zit. Dat is jammer, want je leeft tenslotte maar een keer.

Maar er is meer slecht nieuws; door elke dag hetzelfde te doen en te denken, komt je lichaam – en dat geldt ook voor de mitochondria – langzaam maar zeker tot stilstand. En aangezien deze ‘fabriekjes’ een immense invloed hebben op ons energielevel, wordt de veerkracht van ons lichaam en ons brein steeds minder. Dat betekent dat we het op het laatst niet eens meer op kunnen brengen om een stap te zetten en we steeds minder goed om kunnen gaan met stress, waardoor de kleinste ‘tegenslag’ ons al in de stressmodus zet en we een grote kans hebben om in de chronische stressmodus terecht te komen, waardoor je niet meer in staat bent daar verandering in aan te brengen. Als stress het roer steeds meer overneemt naarmate we ouder worden, wordt de kwaliteit van leven ook steeds minder.

De enorme kracht van Hormese

Maar er is ook goed nieuws, voor zover je dat goed nieuws wilt noemen, op dat gebied is nog een wereld te winnen en daar is helemaal niet zo veel wilskracht voor nodig. Want door je lichaam in het algemeen, en je mitochondrieen in het bijzonder uit te dagen, kan je de situatie ombuigen. Daarbij speelt ‘hormese’ de aller belangrijkste rol. In de biologie en geneeskunde wordt hormese gedefinieerd als ‘een adaptieve reactie van cellen en organismen op stress’. En, zoals ik al een beetje zei, die reactie kunnen we zelf beinvloeden door ervoor te zorgen dat er meer, grotere Mitochondria, van betere kwaliteit in onze cellen komen, wat er voor zorgt dat we meer energie krijgen, meer zin in het leven krijgen en meer kunnen doen om deze uitdaging aan te gaan. Je keert een negatieve vicieuze cirkel als het ware om in een positieve.

Hoe doe je dat?

Voor ik uit ga leggen hoe je dat kunt doen, eerst nog het volgende: hormese versterkt net alleen de weerstand van ons lichaam en ons brein bij een milde of zware, tijdelijke stressoor op deze ene stressoor, maar ook op vele andere stressoren. Daarnaast verbetert hormese onze gezondheid en, zoals gezegd, ook op de mitochondrien. Dus gaat hier de beroemde uitspraak van Nietsche op: ‘What doesn’t kill us, will makes us stronger’. Dus in dit geval verhoogt het ons energielevel, waardoor we stress beter kunnen handelen en ons lichaam beter kan presteren. En het mooie is, des te meer je lichaam  in aanraking komt met hormese stressoren, hoe beter het daarmee leert omgaan en hoe weerbaarder je lichaam wordt tegen stress.

Goed, wat kan jij met die informatie? Nog niet heel veel, maar ik ga je nu uitleggen wat er allemaal onder hormese wordt verstaan. Eigenlijk alles wat je lichaam triggert tot actie, en dat is heel veel. Als je, met andere woorden, je lichaam uitdaagt – bijvoorbeeld door kou (koud douchen), hitte (een heet bad), vasten (tijdelijk minder of helemaal niet eten), een detox (je lichaam aanzet om alle chemische stoffen uit je lichaam te elimineren), etc., versterk je de geneeskracht van je lichaam, waardoor de kans op ziekte kleiner wordt; dat geldt zowel voor lichamelijke klachten als mentale ziektes zoals depressie en ouderdom-gerelateerde en neuro-degeneratieve ziektes als De Ziekte van Alzheimer, maar ook voor hart- en vaatziektes en diabetes.

Door je lichaam dus bloot te stellen aan deze vormen van hormese, daag je je lichaam uit om zich daaraan aan te passen, waardoor het energieker wordt, veerkrachtiger en gezonder. Veel soorten hormese (o.a. het lichaam bloot stellen aan hogere (sauna, zonlicht) of juist lagere temperaturen (koud douchen), minder eten, meer zuurstof of gezondere voeding dan het lichaam gewend is, zorg je er voor dat het lichaam daar uiteindelijk mee om kan gaan, waardoor, zoals gezegd, het minder snel ziek wordt, en het energielevel stijgt.Natuurlijk werkt dat andersom ook, als je je lichaam niet triggert, gaat je gezondheid vrij snel achteruit. Dat verklaart ook waarom er zoveel mensen chronisch ziek zijn in Nederland.

Wat is de logica hierachter?

Alle genoemde soorten hormese waren ooit op een natuurlijke manier ingebed in het leven van onze verre voorouders: zij hoefden niet naar een sportschool te gaan of zelf allerlei oefeningen te bedenken, want het leven dat ze leiden, bestond al uit deze – natuurlijke – oefeningen. Ze waren de hele dag bezig om eten te vinden, een onderkomen te bouwen, na te denken over hoe ze een probleem konden oplossen.  Dat geld ook voor hun brein. Ze hadden geen centrale verwarming, geen stromend water, kenden geen supermarkt en ook geen huisarts. Hun lichaam werd op natuurlijke wijze geconfronteerd met hitte of koude. Ook wisten ze niet wat junkfood was. Daar moesten ze elke dag weer inspanning voor leveren. Hun lichaam werd de hele dag uitgedaagd, terwijl wij daar nu op z’n hoogst een paar honderd meter voor hoeven te lopen.

En juist deze omstandigheden, die toen ‘natuurlijk’ waren, moeten we nu ‘kunstmatig’ in ons leven inbouwen. Daar moeten wij iets voor doen. Als we daar niets aan doen, als we ons lichaam, de mitochodrieen niet uitdagen, krimpen ze, sterven ze af, functioneren ze niet meer. Dan zijn de gevolgen niet te overzien. Andersom zijn de gevolgen ook groot, maar dan in positieve zin; hormese vergroot door al deze uitdagingen het aantal mitochondrieen weer van 3 tot 500, bouwt de verschrompelde mitochondriën weer op tot gezonde, sterke organen en zorgt ervoor dat deze weer optimaal functioneren. Hormese is met andere woorden de basis van goede gezondheid. Het bouwt het aantal in elke cel op tot 500 mitochondriën die groter zijn, sterker zijn en meer energie produceren, waardoor we gezonder zijn, ziekte wordt voorkomen, we veerkrachtiger zijn en we een stuk ouder kunnen worden.

Wat zegt jou dit?

Als je je algehele gezondheid wilt verbeteren, moet je je lichaam elke dag uitdagen tot het uiterste in tijd, in temperatuur, in afstand, in kilo’s, etc. Als je de uitdagingen steeds meer vergroot, maak je je lichaam en je brein steeds sterker. Als je bijvoorbeeld vandaag 10 minuten oefeningen hebt gedaan, koud hebt gedoucht of hard hebt gelopen, bouw dat dan langzaam uit tot je bij je eigen grens bent aangeland. Als je vandaag gezonder eet dan gisteren, dan is de uitdaging om morgen nog iets gezonder te nu ongezond eet, ga dan steeds gezonder eten, eten, etc. Als je je lichaam niet uitdaagt, verschrompelt het, verliest het kwaliteit en uithoudingsvermogen. Dan is het gevolg dat je een grotere kans hebt op ziekte, minder energie hebt en dus een kleinere kans op een gezonde en vitale oude dag. Dat je je op je veertigste voelt als twintig.

Wat kan je er zelf aan doen?

Heel veel! Kom achter de geraniums vandaan en kom in actie! Dag jezelf, je lichaam en je brein uit de grenzen te verleggen. Ik noem als afsluiting twee vormen van hormese die je gemakkelijk toe kunt passen en die een enorme impact hebben op je energielevel: blootstellen aan hitte en intermittent periodieke training. Bij de eerste moet je denken aan een hete douche, maar nog beter werkt een sauna. Hoewel het redelijk normaal lijkt, verklein je daarmee de kans op hart- en vaatziektes enorm, zelfs verklein je de kans op alle doodsoorzaken. Naarmate je vaker en langer in de sauna zit, wordt die kans nog dramatisch kleiner.

Bij de tweede, intermittent periodieke training, train je je de mitochondria om effectiever om te gaan met zuurstof. Dat zorgt voor meer en sterkere mitochondria in elke cel, waardoor je de kans op een scala aan andere ziektes, zoals ontstekingen, ook dramatisch verkleint, en je trainingsprestaties enorm verbetert. Dat heeft een positieve invloed op het zenuwsysteem, verbetert je slaap, je krijgt meer rust in je hoofd waardoor je veel beter om kunt gaan met stress.

Hoe werkt dat?

Door deze oefeningen dagelijks te doen, verhoog je het zuurstofgehalte in je bloed enorm. dat doe je al door dertig tot vijftig keer ‘krachtig’ in- en uit te ademen door je neus en je buik in dat tempo mee te nemen. Het is een koddig gezicht, maar het werkt als een trein voor je energielevel. Daarna houd je je adem zo lang mogelijk in. Deze cyclus herhaal je 3 tot 5 keer. Daarmee kan je jezelf en je lichaam ook uitdagen om steeds verder te gaan; je kan het aantal in- en uitademingen steeds vergroten en proberen je adem steeds langer in te houden.

Het mooie is, je kan deze manier van ademhalen trainen terwijl je bijvoorbeeld wandelt, hardloopt en het nog moeilijker maken door het te doen terwijl je een heuvel oprent. Als je je doel gehaald hebt, adem je door tot je ademhaling weer rustig en normaal is. Een laatste ademhalingsoefening is je adem zo lang mogelijk inhouden; hoe lang houd je dat vol? Net als bij hardlopen geldt ook hier, hoe vaker je dat oefent, hoe zwaarder je de uitdaging maakt, en hoe langer je adem in kan houden, hoe groter de voordelen. Doe dit 4 tot 12 keer.

Tot slot

Als je bijvoorbeeld elke dag begint, dus voor het ontbijt, met koud douchen of wissel’baden’: eerst koud, dan warm en daarna weer koud. Dat laatste kan je verder opbouwen; begin met 10 seconden en bouw dat elke dag op door er 5 seconden bij te doen. Daarna doe je een van de twee bovenstaande oefeningen, al of niet in combinatie met een duursport. Begin met een klein aantal en breid dat per dag uit. Bouw zo je energielevel steeds meer op. Daarmee vergroot je dagelijks je uithoudingsvermogen, maar vooral je energielevel en verbetert daarmee de Mitochondrieen. Je zal snel merken wat dat voor je algehele gezondheid betekent. Succes!

 

 

I

 

 

 

 

 

 

 

 

.

 

 

Deze