Voedingssupplementen bevatten vitamines maar ook mineralen, kruiden, visolie of probiotica. Ze zijn bedoeld als aanvulling op je dagelijkse voeding. Van selenium is nog maar een paar jaar bekend welke positieve effecten dat heeft op onze gezondheid, maar ook op ons geluksgevoel. 

Wat is het?

Selenium is een mineraal dat valt onder categorie spoorelementen; dat heet zo omdat het lichaam er maar heel weinig van nodig heeft. Het speelt een zeer belangrijke rol in het menselijk functioneren en welbevinden. Selenium is een essentieel onderdeel van de stof glutathion, een meester onder de antioxidanten. Glutathion is te vinden in al onze lichaamscellen vanwege zijn beschermende rol als antioxidant.

Ook is glutathion betrokken bij de processen van ontgiften in de lever. Zonder voldoende inname van selenium kan er niet voldoende glutathion gemaakt worden, met alle gevolgen van dien. Selenium kan zware metalen uit voeding minder giftig maken en onze cellen beschermen. Ook speelt selenium een rol in de functie van de schildklier en de vorming van schildklierhormonen.

Dit spoorlement met antoxidante eigenschappen, is de laatste jaren uitgegroeid tot een supermineraal. En daarmee is niets teveel gezegd. Een kanttekening is wel dat de kracht van selenium afhankelijk is van de grond waarop de voeding die we eten is geteeld. Hoeveel dat is, is weer afhankelijk van het land of zelfs continent waar de producten zijn geteeld; in ons land is dat vergeleken met de rest van de wereld gemiddeld (in Amerika is dat meer, Azie en Afrika minder). Het komt in verschillende vormen voor waar je lichaam ook op verschillende manieren mee omgaat. 

Wat doet het?

Zoals hun naam aangeeft, zijn antioxidanten stoffen die oxidatie tegengaan. Oxydatie is een proces waarbij vrije radicalen in ons lichaam worden gevormd. Vrije radicalen zijn agressieve, schadelijke stoffen die, in hele hoge concentraties, bijvoorbeeld tot kanker kunnen leiden. Selenium is, zoals gezegd, een belangrijke antioxidant en bindt en verwijdert deze zware metalen (met name lood). Dit spoorelement is eveneens essentieel voor de jodiumstofwisseling en de synthese van het schildklierhormoon. Daarnaast is selenium belangrijk voor de groei en het goed functioneren van hersenen, zenuwstelsel en immuunsysteem. Selenium beschermt verder tegen ouderdomsverschijnselen, houdt de spieren gezond, verhoogt de weerstand van het organisme, beschermt tegen kanker en ondersteunt hart en bloedvaten.

Waar zit het in?

Selenium komt in diverse voedingsproducten voor, zoals vis, gevogelte, vlees, noten en granen. Met name paranoten staan erom bekend dat ze rijk zijn aan selenium, 2 a 3 noten per dag levert 120 microgram selenium op wat voldoende is voor een dagelijkse inname. Omdat aan veevoer ook selenium wordt toegevoegd, krijgen we het ook via vlees binnen. Je lichaam neemt gemiddeld 70% van de selenium uit voeding op. Verder kan je extra selenium binnenkrijgen via voedingssupplementen in de vorm van capsules en tabletten. Selenium wordt ook vaak toegevoegd aan een multivitamine, een antioxidantenpreparaat of een preparaat voor de mannelijke vruchtbaarheid. Selenium wordt veel gebruikt in doseringen boven de Referentie-inname voor een optimale gezondheid.

Hoeveel is per dag aan te raden (ADH)?

Omdat er nogal wat onduidelijkheid heerst, is het lastig om een antwoord te geven op deze toch belangrijke vraag. De overheid (Gezondheidsraad) gaat er gemakshalve vanuit dat een gezond voedingspatroon voldoende selenium bevat (ongeveer 55 mcg per dag), maar gezien het feit dat de meeste mensen hun boodschappen bij de supermarkt doen (dat geldt ook voor supplementen) waag ik dat te betwijfelen. Daarin ben ik niet de enige want andere partijen geven aan dat 75 mcg tot wel 200 mcg geen overbodige luxe is.

De Referentie Inname (RI) ligt in ons land op 55 microgram per dag. De RI geeft een grove indicatie van de hoeveelheid selenium die een volwassene gemiddeld nodig heeft. Het percentage van de RI wordt op een etiket van een levensmiddel vermeld. In Nederland zijn er voor specifieke groepen, zoals vrouwen of kinderen, aanbevelingen van de Gezondheidsraad. Dat er zo’n groot verschil ligt tussen ‘aanbevolen’ en ‘veilige’ inname heeft vooral te maken met het gebrek aan kennis. Kennelijk is dat niet heel erg belangrijk voor de industrie en de overheid.

Want uit een Amerikaans onderzoek bleek bijvoorbeeld dat mensen die per dag 100 mg binnenkregen een stuk blijer en energieker waren dan de placebogroep. Bij een langdurig te lage inname van selenium kan een tekort ontstaan en dat kan leiden tot spierzwakte en een ernstig tekort tot hartproblemen, maar ook tot verminderde weerstand, spierpijn, neerslachtigheid, depressie, hypothyroïdie, verhoogde kans op kanker, onvruchtbaarheid, hart- en vaatziekten, cardiomyopathie (Keshan ziekte) en osteoartropathie (Kashin-Beck ziekte).

Toch is de ADH voor vrouwen tussen de 14 en 17 jaar slechts 60mg per dag, voor vrouwen boven deze leeftijd is dat 70 mg. Bij mannen ligt dat voor de jongste groep 10 mg hoger, voor de oudere groep is dat gelijk aan de ADH bij vrouwen. Aan de andere kant is de veilige inname van selenium uit voeding en supplementen 300 microgram per dag voor volwassenen. Bij een inname daarboven kunnen nagels en haren broos worden, waardoor ze bij een chronisch te hoge inname kunnen uitvallen, maar dit komt, zoals je begrijpt, zelden voor.

Hoe komen we daaraan?

Daar komen we bij lange na niet aan denken veel wetenschappers. Volgens de laatste Voedselconsumptiepeiling van het RIVM krijgen zowel kinderen als volwassenen en ouderen veel te weinig selenium binnen. Daarom is een aanvulling door supplementen een must, maar wie weet en doet dat?  Vooral voor vegetariers en veganisten is dat absoluut aan te raden. En misschien nog belangrijker: omdat we vanwege een grotere uitstoot van giftige en chemische stoffen, juist meer selenium nodig hebben dan ooit.

Door een grotere toxische belasting en/of een groeiend medicijngebruik, hebben we de belangrijke positieve gezondheidseffecten voor de mens, met name door zijn werking als antioxidant en betrokkenheid bij de productie van schildklierhormoon, hard nodig. Daarmee is het een concurrent van de synthetische medicijnen. Maar ook omdat niet van alle voedingsmiddelen bekend is hoeveel selenium ze bevatten en dus ook niet met zekerheid gezegd kan worden wanneer iemand voldoende selenium binnenkrijgt. Hoewel de industrie en de overheid anders aangeven, komt er in ons land dan ook veelal een te lage seleniuminname voor.

Wat is daarvan de oorzaak?

De belangrijkste reden is dat in reguliere landbouwgrond (de aarde) en dus ook in de planten steeds minder mineralen in het algemeen en seleen in het bijzonder voorkomt. De reden daarvoor is dat de reguliere landbouw het land zwaar op de proef stelt. Om te beginnen wordt het land weinig rust gegund, wordt het keer op keer met hetzelfde product bebouwd, wordt er teveel kunstmest gebruikt en al de pesticiden helpen ook niet echt mee.

Het gevolg is dat de gehaltes aan mineralen en vitamines de laatste decennia sowieso schrikbarend zijn gedaald, maar zeker ook dat van selenium. Toch houdt de overheid vol dat er op enkele uitzonderingen na aan de meeste mineralen en vitamines geen tekorten bestaan (bekend zijn) in ons land. Niet alleen is er naar alle waarschijnlijkheid een groot tekort aan selenium, maar tegelijkertijd ook een verhoogde behoefte aan dit mineraal

Waar zijn we dan mee bezig?

Heel simpel, de reguliere landbouwers denken alleen aan de voordelen op korte termijn, maar vergeten dat dat ten koste gaat van de voordelen op de lange termijn. Dat geldt zowel voor de financiele gevolgen, als voor de gezondheidsvoordelen voor de consument. Dat laatste is natuurlijk zonde. Als je weet dat een kleine verhoging  van de selenium-inname al leidt tot grote voordelen, is het het proberen waard om dat dagelijkse gehalte op te hogen tot op z’n minst 200 mg.

Dat dat niet gebeurt, is omdat dat niet in het belang is van de industrie en de overheid. Daarmee geven we namelijk twee dingen aan: het grote aantal chronische zieken kan wel eens te maken hebben met een verkeerd beleid: we krijgen veel en veel te weinig mineralen en vitamines binnen omdat de industrie en de overheid aan de ene kant onze grond onvruchtbaar maken, en aan de andere ook nog eens ons milieu zo verpesten dat we hele ongezonde stoffen binnenkrijgen, die deze mineralen er juist weer uit zouden moeten halen. Een vervelende vicieuze cirkel.

Tot slot: er is een groot verschil aan selenium in reguliere voeding en in biologische voeding. Dus als je biologisch eet of biologische supplementen gebruikt, krijg je een (veel) hogere dosis aan selenium binnen, dan als je je boodschappen bij de supermarkt doet. Ik raad je dus aan de bijbehorende video goed te bestuderen, zeker als je vegetarier of vegan bent.