We weten allemaal dat ademen belangrijk is en toch ademt de gemiddelde mens niet optimaal in en uit. Dat is jammer, want dat zou je enorm helpen. Ademhalen is in feite namelijk de belangrijkste manier om energie te krijgen (inademen) en weer los te laten (uitademen). Het is de vorm van communicatie tussen ons energieveld en de kosmos. Deze uitwisseling zorgt ervoor dat de levensenergie in en uit stroomt.
Wat is het?
De ademhaling is de motor van onze energievoorziening. Net als bij de motor van de auto heb je daar brandstof voor nodig. Bij een auto gaat er bezine of diesel in en komen er dampen uit de uitlaat, bij de motor van je lichaam gaat er zuurstof in en komen er afvalstoffen uit je mond of neus.
Hoelang lang kan je zonder zuurstof?
Ademhaling lijkt net zo normaal als eten en drinken. En inderdaad, er zijn duidelijke overeenkomsten. Zowel voeding als ademen kunnen een positieve en een negatieve invloed hebben op je immuunsysteem en dus je gezondheid. Ook kun je net als gezond ademen, gezond eten, maar ook andersom, voortdurend verkeerd ademen en voortdurend verkeerd eten. Een verschil: ademen gaat voor het grootste deel onbewust en eten min of meer bewust. Toch kan je veel invloed uitoefenen op je ademhaling.
Als je ademhaling ophoudt, stopt ook het leven. Je kan, afhankelijk van je gezondheid en leeftijd, wel een maand zonder eten, maximaal 5 dagen zonder drinken, maar slechts een paar minuten zonder zuurstof. Het leven begint met ademhalen en bij je dood blaas je de laatste adem uit. Ademhalen is eigenlijk het kostbaarste in je leven. Als je adem stopt, stopt alles!
Wat doet de ademhaling precies?
Via de ademhaling hebben we invloed op ons fysieke lichaam, onze emoties en ons denken. Die invloed gaat veelal automatisch, daar hoeven we niet bij na te denken. Maar omdat we op school niet het vak ‘ademhalen’ kregen, heeft niemand geleerd wat goed ademhalen is. En aangezien veel factoren, andersom, invloed hebben op onze ademhaling, gaat dat niet altijd goed. Als je lange tijd verkeerd blijft ademen, kan dat grote gevolgen hebben voor je gezondheid.
Bijvoorbeeld hoe vaak je ademhaalt, heeft te maken met geestelijke en lichamelijke ademhaling. Als je honderd meter gaat rennen, gaat je ademhaling steeds sneller, maar lig je in je bed en slaap je, dan gaat die heel rustig. Deze manier van ademhalen geeft je ook toegang tot andere, onbewuste processen, zoals je hormonen en je mentale gedachtepatronen en andersom hebben dus omstandigheden invloed op je ademen. Denk bijvoorbeeld aan mediteren, mindfulness of yoga, dat heeft allemaal een rustgevende invloed op je ademhaling, en een rustige ademhaling heeft invloed op je denken en voelen.
Wat is het belang van ademhaling?
De vraag stellen, is hem beantwoorden: dat belang is groot. Als je stopt met ademhalen, ga je immers dood. Toch is het, zoals ik al zei, geen hoofdvak op school. Hoe kan dat? Misschien juist omdat het ‘gewoon’ is. Iedereen haalt adem. Vroeger, in de oudheid, was onze ademhaling aangepast aan de omstandigheden: die waren relatief rustig. De enige verantwoordelijkheden die we als volwassenen kenden waren zorgen voor eten en drinken en dat we in leven bleven. Dat leven bestond dus uit grote periodes van rust en af en toe acute stress. Onze ademhaling is daar in de loop der eeuwen op aangepast.
Net als bij voeding en ziekte, is die wereld in relatief korte tijd enorm veranderd. We moeten vergeleken met onze voorouders heel erg veel, en hebben daardoor veel meer stress en emotionele situaties, waardoor we anders zijn gaan ademen dan we al die eeuwen hebben gedaan. De manier van ademen heeft logischerwijs invloed op onze gezondheid.
Wat doet stress met je ademhaling?
Het autonome zenuwstelsel kent twee standen, die alle organen van zenuwen voorzien vanuit ons emotionele brein. Je zou ze kunnen vergelijken met een gaspedaal (sympathisch systeem) en een rempedaal (parasympathisch systeem). Waarbij het gaspedaal weer te vergelijken is met de vecht- en vluchtrespons en het rempedaal met de ruststand. Daarmee zorgt het autonome zenuwstelsel voor balans in het lichaam.
De taak van het autonome zenuwstelsel is dus het creëren en houden van evenwicht in je systeem. Daarbij is het belangrijk – zoals het vroeger was – dat zowel het gaspedaal als het rempedaal beiden even sterk en in topconditie zijn. Ze moeten elkaar waar nodig kunnen compenseren. De frequentie van je hart gaat normaal gesproken als je inademt omhoog en als je uitademt omlaag. Dat is normaal en volkomen gezond.
Maar wat gebeurt er als jij negatieve emoties ervaart? Dan raakt dat systeem helemaal in de war en dat kost je lichaam meer energie dan een harmonisch verloop. Daar zou je medicijnen tegen kunnen slikken, maar zijn synthetische, lichaamsvreemde medicijnen dan goed voor je? Beter is dat we leren praten met ons hart, maar vooral dat we leren luisteren naar ons hart (en natuurlijk onze ademhaling).
Wat is effectief ademen?
Met andere woorden hoe vaak je ademhaalt wordt doorgaans bepaald door de omstandigheden; in rust adem je langzamer dus minder vaak, terwijl inspanning leidt tot een versnelde ademhaling. Vaak ademen mensen twaalf tot achttien keer per minuut in en uit. Dat geldt zowel voor lichamelijk, bijvoorbeeld rennen, maar ook geestelijk, bijvoorbeeld bij stress of als je opgewonden bent. Het ademritme vertraagt normaal gesproken bij minder inspanning, als je ontspannen bent of slaapt.
Maar wat is precies een goede ademhaling? En hoeveel invloed kunnen we daar op uitoefenen? Wat weten we daarover? Als we onze gezonde verstand gebruiken, zou je een paar dingen kunnen zeggen: we ademen grotendeels onbewust. En het doel van ademhalen is er voor te zorgen dat er zuurstof in het bloed komt. Hoe dieper en langer we inademen, deste meer zuurstof er in je bloed komt. Zo gezien is een lage, diepe inademing, waarmee je zoveel mogelijk ruimte in je lichaam creëert, de beste manier van ademhalen. Je kan ook stellen dat dat per persoon verschilt. Bovendien heeft de ademhaling invloed op angst, vecht of vlucht en rust.
Een diepe, regelmatige, bewuste ademhaling zorgt verder voor zo weinig mogelijk geestelijke en lichamelijke onrust (stress), en andersom zorgt geestelijke en lichamelijke rust voor een goede ademhaling. Dit zorgt ervoor dat het immuunsysteem sterker wordt. Zo bezien, leidt een langdurige oppervlakkige, onbewuste en onregelmatige ademhaling tot een zwakker immuunsysteem. Maar omdat inspanning, en intensieve en emotionele situaties automatisch zorgen voor een versnelde, onbewuste en onregelmatige ademhaling, kunnen we daar veel minder invloed op uitoefenen.
In rust daarentegen, bijvoorbeeld bij meditatie, hebben we daar heel veel invloed op. Alleen in die situaties kunnen we er dan voor zorgen dat we zodanig ademen dat het de meeste winst oplevert voor onze gezondheid. Door diep, bewust en intens te ademen zorgen we voor een (diepe) lichamelijke en vooral geestelijke rust en dat versterkt het energielevel, vermindert angst en stress, verlaagt de bloeddruk, verbetert de bloedsomloop, vermindert pijn, versterkt je organen (bijvoorbeeld je hart en je longen), geeft je meer zelfvertrouwen, verbetert je stemming, zorgt voor een detox, een betere nachtrust en dus uiteindelijk een krachtiger immuunsysteem.
Met andere woorden: een goede ademhaling is diep en regelmatig, en die staat kan je alleen bereiken als je bewust ademhaalt, bijvoorbeeld door ademhalingsoefeningen. Door regelmatig te oefenen, kan je zo meer invloed uitoefenen op je ademhaling en zo je ademhaling verbeteren. Dus is de beste manier van ademhalen zou intuitief ademen moeten zijn, gekoppeld aan regelmatig bewust oefenen. Daarbij kan je kiezen uit diverse manieren van ademhalen. Wim Hoff, de Iceman, bijvoorbeeld heeft in samenwerking met wetenschappers een eigen manier van ademhalen ontwikkeld: krachtig, snel, diep en bewust inademen door je neus, gevolgd door rust en daarna een even krachtige uitademing. En dat twintig, dertig keer. Dat zorgt voor alle eerder genoemde voordelen, maar ook voor een gevoel van geluk.
Je hebt dus invloed op het aantal keren dat je bijvoorbeeld per minuut in- en uitademt, maar ook op welke manier je dat doet. Zo kan je ademen via je buik en ademen via je borst, maar ook hoe vol je ademt, met andere woorden hoe groot je je borstkas maakt. Door te oefenen, kan je je borst steeds verder openzetten. Daardoor krijg je de meeste zuurstof binnen. Dit systeem kan je oefenen.
De meeste mensen ademen via hun buik. Dat is goed en zorgt voor rust en dus een langzame ademhaling, maar als je stress ervaart of emotioneel wordt gaat deze automatisch sneller en minder diep, waardoor je minder zuurstof inademt. Of je ‘vergeet’ wel eens in te ademen en dan moet je opeens versnellen, dat is alsof je stottert. Een goede, onbewuste ademhaling is dus, naar omstandigheden rustig, regelmatig en ontspannend. Als je je gaat inspannen, gaat het aantal ademhalingen per minuut omhoog. Dat is op dat moment weliswaar nodig, maar zorgt niet voor rust.
Welke invloed heeft een slechte ademhaling op onze gezondheid?
Een verkeerde manier van ademhalen heeft een grote invloed op onze lichamelijke, emotionele en psychische gesteldheid. Wanneer je voor een langere tijd verkeerd ademt, verzwakt dat immers je immuunsysteem, dus ben je vatbaarder voor ziektekiemen en word je eerder ziek. De oorzaak daarvan kan chronische stress zijn. Dat zorgt ervoor dat er zaken uit balans raken, dat heeft zo mogelijk nog een grotere invloed op de werking van je lichaam. Met name zorgt dat voor een verstoring van hart en bloedvaten, wat weer invloed heeft op andere organen zoals de longen en zorgt voor andere chronische, aandoeningen.
Wat kunnen we daar zelf aan doen?
We moeten eigenlijk opnieuw leren ademhalen. Dat kan door ademtherapie. Daarvoor kan je terecht bij een ademcoach. Het belangrijkste doel zou dan moet zijn om om te leren om gaan met stressvolle situaties zonder in paniek te raken. Want dat is degene die steeds de boel in de war schopt. Dat is een combinatie van ontspanning, bijvoorbeeld door te mediteren en bewust leren ademhalen in situaties van rust, maar dus ook in situaties van stress.
Wat zijn de voordelen?
Als je goed ademt, zit je lekkerder in je vel. Omdat je het maximale uit zuurstofopname en je lichaam haalt, raak je de afvalstoffen kwijt. Een goede ademhaling beschermt je ook tegen emotionele situaties als stress, maar ook irritatie, boosheid en negatieve gedachten. Een bewuste regelmatige en rustige ademhaling zorgt ervoor dat je stressaanvallen de baas kan, in emotionele situaties rustig kunt blijven, waardoor je nekpijn door opgetrokken schouders verdwijnt, geen of minder last hebt van spijsverteringsklachten zoals maagpijn en maagzuur, en hart- en vaakziektes. Bovendien is stress een geduchte vijand van het immuunsysteem, dus als je daarmee bewust om kunt gaan, word je minder snel (ernstig) ziek
Maar wat is normaal?
Ja, wat is normaal. Vroeger was alles normaal, je at, je dronk, poepte, pieste en verdedigde je waar nodig. Mensen leefden in kleine groepen waar de zaakjes goed geregeld waren. Dus waar nauwelijks sprake was van stress. Wat tegenwoordig normaal is, zeker gezien de laatste drie jaar, is nauwelijks nog te verwoorden. Wat voor de een normaal is, is voor de ander belachelijk. Een betere vraag is wellicht: wat is normaal voor mij? Dat is een vraag die ieder voor zich kan beantwoorden.
Een antwoord dat voor iedereen geldt (denk ik) is: als je goed voelt, zowel lichamelijk als geestelijk. Als je geen stress of ruzie hebt, als alle organen in ons lichaam doen wat ze moeten doen, dat is normaal. Wanneer een systeem optimaal en harmonieus en ordelijk functioneert, waardoor we niet onnodig energie verliezen. Meer energie, helderder denken, een verbetert immuunsysteem en je hormonen in balans. Dat is normaal. Maar wat is normaal als er meer dan 10 miljoen mensen chronisch ziek zijn en er bezuinigd wordt op de zorg?